top
رشد و نمو نوزاد، کیفیت و عوامل تاثیر گذار بر آن

رشد و نمو نوزاد، کیفیت و عوامل تاثیر گذار بر آن

کارگروه پزشکی پرتال جامع و تخصصی کودک: رشد جسمانی و پیشرفت ذهنی، دو معیار مهم برای سنجش پیشرفت و سلامت کودکان می باشد. در تکامل جسمانی، بافت ها و اندام ها از نظر اندازه بزرگ و در نتیجه قد و وزن اضافه می شود...

رشد و نمو نوزاد، کیفیت و عوامل تاثیر گذار بر آن

رشد جسمانی و پیشرفت ذهنی، دو معیار مهم برای سنجش پیشرفت و سلامت کودکان می باشد. در تکامل جسمانی، بافت ها و اندام ها از نظر اندازه بزرگ و در نتیجه قد و وزن اضافه می شود. بنابراین اندازه گیری قد، وزن و دور سر باید به طور منظم انجام شود و روی نمودا رشد ثبت شود. زیرا ما طی ماه ها و سال های اول زندگی  به طور مستمر باید بسنجیم که «رشد» فیزیکی کودک عادی و مطلوب می باشد یا خیر.

 

اصطلاح «نمو» برای نشان دادن افزایش پیچیدگی و تکامل عملکرد سیستم های مختلف نظیر سیستم عصبی و ... به کار می رود.

اگرچه دو پارامتر «رشد» و «نمو» به طور معمول در طی دوران کودک به موازات یکدیگر پیشرفت می کنند اما همواره روال پیشرفت بدین گونه نیست و گاهی از اوقات پیشرفت در یکی کندتر یا تندتر از دیگری اتفاق می افتد. به عنوان مثال کودکی به لحاظ رشد جسمانی پیشرفت رضایت بخشی داشته باشد اما از نظر بلوغ ذهنی روال مناسب و مطلوبی را طی نکند. عکس این جریان نیز ممکن است در گروه دیگری از کودکان رخ دهد. به همین دلیل است که لازم دانستیم به این دو فاکتور مهم به طور جداگانه پرداخته و آنها را مختصراً مورد بررسی قرار دهیم :

رشد

انسان از زمان انعقاد نطفه اش تا پایان دوره ی نوجوانی پیوسته در حال رشد کردن است. به این معنی که به طور ملموس یا ناملموس  بر میزان قد و وزن او افزوده می شود.

اکثر نوزادان در بدو تولد به لحاظ اندازه قد و وزن بسیار شبیه به یکدیگر هستند اما بعد از گذشت مدت کوتاهی بعضی از آنها بلند قد و بعضی دیگر کوتاه قد می شوند. در اکثر موارد اندام افراد پس از طی  دوران رشد به اندام والدینشان شباهت پیدا می کند و معنی این سخن آن است که این موضوع تا حد زیادی به وراثت و علم ژنتیک مربوط می شود.

قد و وزن نوزاد در هنگام تولد به طور قابل ملاحظه ای به شرایط دوران جنینی او بستگی دارد. ایجاد مشکلاتی نظیر عفونت، کم خونی، سوء تغذیه، دیابت و ... برای مادر در طی دوران حاملگی برروی رشد طبیعی جنین تاثیرات نامطلوب بسیاری می گذارند.

هورمون ها، عوامل ژنتیکی، محیطی و تغذیه ای نیز از جمله عواملی هستند که رشد کودک را بعد از تولد تحت تاثیر قرار می دهند.

برخی از عوامل نیز در هر دو مرحله ی قبل و بعد از تولد نقش اساسی و مهمی را در پیشرفت روال طبیعی رشد کودک بر عهده دارند. در واقع اثرات مخرب ناشی از این دسته عوامل تا پایان عمر دامن گیر کودک خواهد بود. استفاده ی نادرست از برخی داروها، قرار گرفتن در معرض اشعه ی ایکس و ابتلا به گروه خاصی از بیمارهای عفونی از جمله ی این عوامل هستند.

رشد، فرآیند پیچیده ای است که همواره یک روال ثابت و یک نواخت را طی نمی کند بلکه دوره ای بسیار سریع و دوره ای دیگر بسیار کند اتفاق می افتد.

بیشترین میزان رشد انسان به دوره ی جنینی او مربوط می شود : جنین در سن هشت هفتگی وزنی حدود یک گرم دارد در حالی که هنگام تولد (سن چهل هفتگی) میانگین وزن جنین به 3000 گرم می رسد. در دوران اولیه ی بعد از تولد نیز کودک رشدی سریع تر از سایر دوران ها خواهد داشت. به طور مثال وزن نوزاد از بدو تولد تا حدود شش ماهگی به دو برابر می رسد و تا سن یکی سالگی سه برابر می شود.

رشد قد نوزاد نیز در دوره ی اولیه ی پس از تولد بسیار سریع تر از سنین بعدی پیشرفت می کند. حداکثر  رشد قد کودک در طی یکسال اول بعد از تولد رخ می دهد به طوری که یک نوزاد با قدی حدود 50 سانتی متر متولد شده است در پایان یک سالگی قدی در حدود 75 سانتی متر خواهد داشت. میزان رشد قد بعد از سن یک سالگی به تدریج کاهش می یابد تا جایی که از 6 سالگی به بعد کودک در هر سال حدود 5 سانتی مترقد می کشد. پس از فرا رسیدن سن بلوغ یعنی 13 سالگی در دختران و 15 سالگی در پسران به طور معمول یک جهش ناگهانی در رشد قد افراد مشاهده می شود که بسیار زود گذر بوده و به زودی متوقف می شود.

امروزه در کشورهای مختلف با توجه به شرایط ژنتیکی و محیطی  فراهم شده برای ساکنان و اهالی هر کشور نمودار رشد کودکان را ترسیم کرده و در اختیار پزشکان، مراکز بهداشتی، درمانی و والدین قرار می دهند. به این وسیله کیفیت رشد نوزادان متولد شده در آن کشور مورد بررسی و سنجش قرار گرفته و در اولین فرصت اختلالات مربوط به رشد کودکان شناسایی و درمان شود.

جدول های ارایه شده در این بخش نشان دهنده ی میزان رشد قد و وزن نوزادان و کودکان از بدو تولد تا پایان سن شش سالگی در کشور ایران می باشد.

جدول زیر نشان دهنده ی حداقل، حداکثر و متوسط وزن طبیعی در کودکان بوده و جدول پایین میزان رشد قد کودک و تفاوت بین دختران و پسران در این مورد را بیان می کند. والدین با استفاده از نمودار رشد و ترسیم منحنی رشد کودک خود از بدو تولد تا پایان شش سالگی همواره بر روند تکامل جسمانی فرزندشان نظارت  داشته باشند و به محض مشاهده ی افت ناگهانی در منحنی رشد به سرعت با مشورت پزشک اقدامات لازم را به عمل آورند.

نکته :

1- رشد انجام نگرفته در یک دوره – به خصوص دوره ی اولیه ی بعد از تولد – به آسانی در دوره های بعدی قابل جبران نخواهد بود.

2- توجه داشته باشید که همواره کودکتان را از نظر رشد جسمانی با خودش مقایسه کنید نه با سایر همسالان او. معنی این سخن آن است که دقت کنید منحنی رشد کودکتان همواره موازی با منحنی وزن متوسط و رو به بالا باشد. در این صورت اعداد و ارقام مربوط به هر مرحله اهمیت چندانی نخواهد داشت.

 جدول نشان دهنده ی حداکثر، حداقل و متوسط وزن طبیعی در کودکان ایرانی

سن کودک

حداقل وزن کیلوگرم

متوسط وزن کیلوگرم

حداکثر وزن کیلوگرم

بدو تولد

5/2

3

5/4

سه ماهگی

1/4

6

5/7

شش ماهگی

6/5

9/7

8/9

نه ماهگی

6/6

2/9

2/11

یک سالگی

7/7

2/10

2/12

یک و نیم سالگی

7/8

5/11

3/13

دو سالگی

6/9

2/12

15

سه سالگی

3/11

3/14

5/17

چهار سالگی

6/12

6/16

5/20

پنج سالگی

14

8/18

2/23

شش سالگی

4/15

8/20

1/26

 

جدول نشان دهنده ی متوسط قد در پسران و دختران ایرانی

سن کودک

قد پسران سانتی متر

قد دختران سانتی متر

بدو تولد

56

2/54

سه ماهگی

2/67

7/65

شش ماهگی

72

70

نه ماهگی

9/75

73

یک سالگی

80

2/78

یک و نیم سالگی

3/85

7/83

دو سالگی

90

89

سه سالگی

2/93

92

چهار سالگی

101

7/98

پنج سالگی

108

5/106

شش سالگی

113

113

 

فراموش نکنید که منحنی رشد بعضی از کودکان اندکی پایین تر و بعضی دیگر اندکی بالاتر از نمودار تعیین شده قرار داشته باشد. اما  مهمترین چیزی که در این میان قابل توجه می باشد، 



مرتبه
مرتبه
نظر و تجربه خود را برای دیگران ثبت کنید

تبلیغات ویژه

تجربه مادرانه
شما میتوانید در مورد موضوع زیر بحث و تبادل نظر کنید و در قسمت نظرات تجربه خود را با مادران در میان بگذارید :
موضوع انتخاب شده :
جدا کردن اتاق فرزندان
تجربه خودرا بنویسید
تبلیغات