* سوء تغذیه : عدم دریافت مواد غذایی لازم برای رشد استخوان که مهمترین آنها «کلسیم» و «ویتامین D» می باشد به طور قابل ملاحظه ای رشد قدی کودک را کند می سازد.
* بیماری های انگلی : این عارضه اغلب در محیط های آلوده و غیر بهداشتی برای کودکان ایجاد می شود.
* نواقص مربوط به غدد و ترشحات هورمونی : این گروه از ناهنجاری ها با توجه به پیشرفت علم پزشکی تا حدی قابل درمان می باشند.
* مشکلات روحی، روانی و عاطفی : نگرانی، اضطراب، فقدان امنیت و کمبود عاطفه که به طور مثال در خانواده های از هم پاشیده، محیط های پرورشگاهی نا مناسب یا کشورهای درگیر جنگ مشاهده می شود، از جمله عوامل کاهش دهنده ی میزان رشد طولی استخوان در کودکان می باشند.
نمو
نمو عبارت است از یک فرآینده پیوسته و مستمر که از ابتدای دوران جنینی آغاز می شود (نه از بدو تولد). این فرآیند در بعضی از مقاطع سنی آن قدر آرام، آهسته و تدریجی رخ می دهد که شاید به آسانی قابل درک نباشد. می توان گفت همه ی کودکان سالم مراحل رشد مشابهی را پشت سر می گذارند، اما میزان و سرعت نموشان ممکن است متغیر باشد. یک کودک ممکن است بعضی از مهارت ها را زودتر به دست آورد و بعضی دیگر را دیرتر. به عنوان مثال ممکن است کودکی نشستن را در سن چهار ماهگی، ایستادن را در سن هفت ماهگی و راه رفتن را در سن 9 ماهگی شروع کند. اما همین کودک تا دو سالگی یک کلمه هم حرف نزند.
تکامل هر مهارت بستگی شدیدی به آمادگی سیستم عصبی برای فراگیری آن مهارت دارد. بنابراین تا زمانی که کودکتان آمادگی لازم برای فراگیری یک مهارت را از خود نشان نمی دهد، او را وادار به فراگیری و انجام آن مهارت نکنید. زیرا این اقدام نه تنها به پیشرفت نمو او کمک نخواهد کرد، بلکه ممکن است بر روند طبیعی نمو نیز تاثیر منفی بگذارد. یکی از مهم ترین عوامل تعیین کننده در کسب مهارت های مختلف دوران اولیه ی زندگی عامل «وراثت» می باشد. عامل مهم دیگر در این مورد «شرایط محیطی» می باشد. یک کودک، اطلاعات گوناگون در ارتباط با محیط اطراف خود را از طریق دیدن، شنیدن، لمس کردن و ... دریافت می کند.
قرار گرفتن مستمر کودک در معرض محرک های محیطی گوناگون او را وادار می کند که بین دریافت های خود و محیط پیرامونش ارتباط منطقی برقرار سازد. به عنوان مثال ممکن است کودک در اثر شنیدن مستمر نوع خاصی از اصوات شروع به «بازشناسی» تن صداها کرده و به محض شنیدن بعضی از آنها واکنش های خاصی نظیر کف زدن یا رقصیدن از خود نشان دهد.
نکته ی بسیار مهم در این زمینه آن است که محرک ها باید برای کودک شادی آفرین و نشاط آور باشد نه این که احساس هول و هراس را در او ایجاد کند. زیرا در غیر این صورت کودک به محض قرار گرفتن در معرض محرک ها مضطرب می شود، دوری می کند و به گریه می افتد. همین امر علاوه بر آورد آوردن آسیب روانی بر کودک در روند رشد ذهنی او نیز اختلال ایجاد می کند.
قرار دادن کودک در معرض محرک های شدید و بیش از حد نیز ممکن است او را تحریک پذیر، بد خلق یا خشمگین سازد. از طرف دیگر نباید فراموش کنیم که محروم کردن کودک از تجربیات تحریکی مناسب ممکن است فرصت و امکان برقراری ارتباط با محیط و اطرافیان را از او گرفته و او را تبدیل به کودکی کودن، کند ذهن و ترسو کند. به منظور فراهم کردن شرایط مناسب برای نمو هر چه بهتر و سریع تر کودکتان به نکات زیر توجه کنید :
* کودک را در معرض محرک های جالب و متنوع نظیر اصوات زیبا و گوش نواز، رنگ های مختلف، گل های گوناگون و تصاویر جذاب و ... قرار دهید.
* شرایط مناسب برای تحریک و پویایی کودک را فراهم آورد. مثلاً او را در محیطی این، نسبتاً باز و وسیع و بر روی یک سطح صاف و نرم قرار دهید تا تحریکات او منجر به آسیب دیگی نشود. در ضمن فضای کافی برای چرخیدن، سینه خیز رفتن، خوابیدن و .. را داشته باشد.
* محرک های جدید را به تدریج و با فاصله ی زمانی مناسب در اختیار کودک قرار دهید تا او فرصت کافی برای درک هر یک از آنها را داشته باشد.
* در مقابل واکنش های مناسب کودک و تلاش او برای درک محرک و کسب مهارت جدید قدردانی خود را نشان داده و به شیوه های مناسب او را تشویق کنید.
* هرگز کودک را با قرار دادن بیش از حد در معرض محرک ها خسته و دل زده نکنید.
* به سلیقه ی او احترام بگذارید. آنچه را که بیشتر دوست دارد، بیشتر در اختیارش قرار دهید و آنچه را که رد می کند حداقل به طور موقت از او دور کنید.
* داشتن هم باز یکی از مهمترین عوامل در پیشرفت کودکان محسوی می شود. اگر کودکتان به همبازی هم سن و سال خود دسترسی ندارد، خودتان با اشتیاق کامل نقش هم بازی را برای ایفا کنید. مطمئناً این کار تبدیل به یک سر گرمی بسیار جالت برای خود شما نیز خواهد شد.
جدول توصیف کودک به شش ماهه ی اول زندگی
|
سن |
قد (سانتی متر) |
وزن (کیلوگرم) |
تغذیه |
توانمندی ها |
|
از شش هفتگی تا سه ماهگی |
52 تا 56 |
3/4 تا 8/4 |
فقط شیر مادر یا شیر خشک |
چنانچه روی شکم بخوابد سر خود را بلند می کند. خندیدن را تجربه می کند... اشیاء یا افراد را با چشم دنبال می کند ... به اشیاء براق خیره می شود... سینه اش را کمی از زمین بلند می کند ... برای مدتی طولانی بیدار می ماند. |
|
از سه ماهگی تا چهار ماهگی |
65 تا 2/67 |
5/4 تا 8/6 |
فقط شیر مادر یا شیر خشک |
سعی می کند یک اسباب بازی را با دست بگیرد ... خود را با کمک بازو بلند کرده و سعی می کند حرکت کند ... از پشت به پهلو می غلتد ... با شنیدن صدا ساکت می شود... با دست های خود بازی می شود ... با دست های خود بازی می کند... سر خود در جهت حرکت اشیاء می گرداند ... می خندد و به حرکات شما پاسخ می دهد... گردن خود را راست نگه می دارد. |
|
از چهار ماهگی تا شش ماهگی |
69 تا 72 |
5/5 تا 9/8 |
شیر مادر یا شیر خشک و شروع تغذیه ی کمکی، آب، قطره ی آهن، ویتامین AD و قطره ی مولتی ویتامین |
اسباب بازی را در دست می گیرد... دست خود را به طرف شما می کند... در اثر شنیدن صدا از خود صدا ایجاد می کند... به دور خود می غلتد... دست خود را در وان حمام به آب می زند و تولدی صدا می کند (شلپ شلپ می کند) ... اگر بر روی شکم خوابیده باشد به کمک دست ها یا بازو بدنش را بلند می کند... سعی می کند به اشیاء نزدیک شود... با کمی کمک می نشیند... سرفه های مصنوعی می کند... بین غربیه و آشنا تفاوت قایل می شود. |
تولد تا یک ماهگی
حرکت : وقتی شیر خوار را بلند می کنید، سر او به عقب می افتد و اگر او را بنشانید، سرش به سمت جلو خواهد افتاد.
تطابق با محیط : یک شی یا چراغ را با نگاه خود تعقیب می کند.
زبان آموزی : در صورت شنیدن صدا چهره اش تغییر می کند و ساکت می شود. در هنگام شادی از خود صدای کوچکی در می آورد و لبها را حرکت می دهد.
وضعیت شخصی و اجتماعی : به اطرافیان توجه دارد، صداها را می شنود و هنگام شیر خوردن یا حرف زدن مادر به چهره ی او یا لباسش خیره می شود.
