اسهال از علل عمده بیماری و مرگ و میر میان کودکان در کشورهای درحال توسعه به حساب می آید و حدود ٨٠ درصد مرگ های ناشی از اسهال در سال اول زندگی کودکان رخ می دهد و علت اصلی مرگ هم کم آبی بدن به دلیل از دست رفتن آب و املاح در مدفوع اسهالی است. علاوه بر این، بیماری اسهال، مشکلات اقتصادی فراوانی را نیز به جامعه تحمیل می کند.
اسها ل عبارت است از دفع مکرر مدفوع بیش از حد شل یا آبکی. روزانه تا 6 بار دفع مدفوع نرم در شیرخواری که از مادر تغذیه می کند، طبیعی است و نباید این حالت را با اسهال اشتباه کرد. در صورت ابتلای فرزندان به اسها ل، برای پیشگیری از کاهش آب بدن به او مایعات فراوان بدهید.
پیشگیری از کاهش آب بدن در شیرخواران
اسها ل، استفراغ یا تب می تواند موجب کاهش آب بدن شود که این حالت در شیرخواران، می تواند تهدیدکننده حیات باشد، بنابراین ضروری است که در صورت ابتلای شیرخوار به هریک از این حالات قبل از شیر دادن از پستان مادر یا به جای شیر دادن از شیشه، مقادیر فراوان مایعات به او بدهید.
محلول های او.آر.اس یا مشابه آن را می توان با حل کردن پودرهایی که به صورت بدون نسخه قابل خریداری هستند یا با حل کردن2 قاشق چایخوری شکر در 200 میلی لیتر آب جوشانده خنک آماده کرد.
در صورتی که کودک همچنان دچار علایم باشد، مرتب به او از این محلول ها بدهید. برای محاسبه میزان کلی مایعی که باید هر روز به شیرخوار بدهید، به جدول زیر مراجعه کنید. مصرف روزانه محلول او.آر.اس یا مشابه آن بدن با استفاده از جدول، میزان کلی مصرف محلول را که مناسب با وزن فرزندتان باشد، تعیین کنید.
عدم تحمل پروتئین شیر گاو
برخی از کودکان، قادر به تحمل پروتئین شیر گاو که در بیشتر انواع شیر خشک هم یافت می شود، نیستند. این عدم تحمل معمولاً در اولین سال زندگی بین یک هفته تا چند ماه پس از شروع تغذیه با شیر ایجاد میشود و موجب اسهال و استفراغ می شود. معمولاً این حالت تا سن 3 سالگی از بین می رود.
در صورت شک به ابتلای فرزندتان به این بیماری، به پزشک خود مراجعه کنید. وی احتمالاً پیشنهاد خواهد کرد تا به صورت آزمایشی برای مدت 2 هفته فرآورده های حاصل از شیر گاو را از رژیم غذایی کودک خود حذف کنید.
در صورت بهبود علایم، مجدداً مقدار اندکی از شیر گاو تحت نظارت پزشک به کودک داده می شود. در صورت عود علایم، این تشخیص تاًیید می شود. لازم است کودک مبتلا به عدم تحمل پروتئین شیر گاو، رژیم غذایی فاقد شیر گاو داشته باشد و تحت نظر متخصص تغذیه قرار گیرد. کودکان زیر یک سال نیازمند نوع دیگری از شیر خشک (مثلاً شیر خشک تهیه شده از سویا) هستند که پزشک آن را تجویز خواهد کرد. هر 3 ماه یک بار، کودک از نظر وجود بیماری مجدداً آزمایش می شود. در صورت برطرف شدن عدم تحمل می توان به تدریج شیر گاو را به رژیم غذایی کودک اضافه کرد.
ویژگی های مدفوع شیرخواران
اولین مدفوع دفع شده از کودک به مکونیوم معروف است. مکونیوم ماده ای چسبناک به رنگ سیاه مایل به سبز و عمدتاً حاوی بلغم و صفرا است. در عرض یک یا دو روز، رنگ مدفوع به قهوه ای مایل به سبز و سپس به رنگ معمول خود تبدیل می شود.
اکثر کودکان روزانه چند بار مدفوع می کنند هرچند در بعضی هم ممکن است چند روز اجابت مزاج روی ندهد. تا زمانی که یک کودک سرحال و خوب باشد، احتمالاً مشکلی وجود ندارد.
کودکانی که با شیر مادر تغذیه می شوند، ممکن است اجابت مزاج مکرر داشته باشند. مدفوع این شیرخواران بسیار نرم است و معمولاً مثل خردل، رنگی زرد ـ نارنجی دارد و ممکن است به وضوح بلغم هم در آن دیده شود.
مدفوع ممکن است بوی شیر ترشیده بدهد. شیرخوارانی که با شیشه تغذیه می شوند، مدفوع حجیم تر و پرقوام تری نسبت به کودکان تغذیه شده با شیر مادر دارند. رنگ مدفوع قهوه ای روشن است و معمولاً بوی بدی شبیه به بوی مدفوع بزرگسالان دارد. سبز بودن رنگ مدفوع نشانه آن است که غذا با سرعت از روده ها عبور کرده است. در شیرخواری که با شیر مادر تغذیه می شود ممکن است این رنگ سبز طبیعی باشد اما در شیرخوارانی که با شیشه تغذیه می شوند، این حالت ممکن است نتیجه عفونت های گوارشی باشد.
هشدار
نشانه های خطر: در صورت همراهی اسهال با هر یک از علایم زیر فوراً آمبولانس درخواست کنید:
. خواب آلودگی غیرطبیعی
. گود افتادگی چشم ها و یا خشکی زبان
. مدفوع سیاه رنگ یا خونی
. امتناع شیرخوار از تغذیه برای مدتی بیش از 3 ساعت (در شیرخواران زیر 3 ماه) یا بیش از 6 ساعت (در شیرخواران بالای3 ماه).
