پیشنهادات دیگر از منابع طب سنتی (قدیم):

 

جاوشیر : صمغ گیاهى با ساق کوتاه و برگ‏هاى انجیر شکل، گودتر و کوچکتر همانند برگ زیتون. طبیعت آن در مرتبت دوم گرم و خشک است. جالینوس گوید: در مرتبت سوم گرم و در دوم خشک است، براى عرق النساء و دردزانو و مفاصل سودمند است.‏/ المنصوری فی الطب (ترجمه)، ص: 657

 

حب بزرگ بدبو : در علاج درد قولنج، نقرس و درد پشت ودرد زانو بسیار خوب است، خلط لزج و غلیظ را از بدن مى‏زداید.

 

نسخه:‏ مقل، سکبینه، اندران (اشه)، گاوشیر، بزر سپند، پیه هندوانه ابو جهل، الوا، و سس صغیر (افتیمون) هریک ده درهم، سقمونیا شش درهم، دارچین، سنبل، زعفران و گند بیدستر هریک دو درهم، فربیون (شیر گیاه شیر سگ) یک درهم. صمغها را در آب گندنا (تره) حل کن و با سایر داروها درهم بسرش و حبها از آن بساز! مقدار تناولى به وزن دو درهم باشد.

 

 حب کوچک بدبو: خلط غلیظ و لزج دردآور را از پشت و زانو تخلیه مى‏کند.

 

نسخه:‏ سکبینه اصفهانى، اشه (اندران)، گاوشیر، مقل و مرّ هریک ده درهم، تربد بیست درهم، پیه‏ هندوانه ابو جهل دوازده درهم. صمغها را در آب حل کن و با آن آب، داروها را درهم بسرش و حب از آن بساز و هربار به وزن دو درهم با آب ولرم تناول شود./ قانون (ترجمه شرفکندى)، ج‏7، ص: 404

 

حب سکبینه‏: در علاج درد زانو و پهلو درد بسیار خوب است.

 

نسخه‏: بزر کرفس و بزر سپند هریک یک درهم، سکبینه و مقل هریک دو درهم، ایارج فیقرا دو درهم، پیه هندوانه ابو جهل و قارچ چمنى هریک سه درهم، تربد شش درهم. همه را درهم بسرش و حب بساز و دو درهم با آب ولرم تناول شود.

 

حب گاوشیر- از سلمویه‏: در علاج کج شدن دهان، فالج و در آرام کردن درد پشت و زانو خوب دارویى است.

 

نسخه:‏ زنجبیل، فلفل، فلفل دراز، گیاه خلال دندان هندى (شیطرج)، هلیله زرد، بلیله، آمله، مرّ، تربد، سقمونیا، زعفران و گندبیدستر هریک دو درهم، گاوشیر، شنبلید (سورنجان)، سکبینه، مقل، اشه (اندران) و پیه هندوانه ابو جهل هریک ده درهم، الوا بیست درهم. صمغها را در آب کلم حل کن و بقیه داروها را با آن آب درهم بسرش و حب بساز! مقدار تناولى دو درهم است./ قانون (ترجمه شرفکندى)، ج‏7، ص: 413

 

ماهى آبه: ماهى آبه، اندر گرمى و خشکى دون آبکامه است. طبع را نرم کند و معده را و روده‏ها را به زداید، شهوت طعام بجنباند و خداوند درد زانو را سود دارد./ذخیره خوارزمشاهى، ج‏1، ص: 415

 

روغن گوز هندو(جوز هندی): روغن گوز هندو، از روغن گاو لطیف‏تر است و معده را زیان دارد (ندارد) و اگر کهن شود درد پشت را و درد زانو را سود دارد./ ذخیره خوارزمشاهى، ج‏1، ص: 453

 

حب شیطرج: درد زانو و اوجاع مفاصل را سود دارد. بگیرند سکبینج، مقل، جاوشیر، از هر یکى دو دانگ، شیطرج، وج، ملح نفطى، دارپلپل، خردل سپید از هر یکى نیم دانگ، شحم حنظل، غاریقون، سقمونیا، از هر یکى دانگى، فانید نیم مثقال به آب کرنب حل کنند. این یک شربت باشد./ ذخیره خوارزمشاهى، ج‏3، ص: 534

 

 روغن شاهسفرم: بگیرند آب شاهسفرم کوفته و فشارده یک جزو روغن کنجد نیم جزو به آتش نرم بپزند تا آب برود و روغن بماند. شربت از یک مثقال تا نیم اوقیه بر مقدار دو اوقیه نخودآب که در وى اندکى زیره‏ى کرمانى پخته باشند، درد زانو و درد همه‏ى بند گشاده‏ها را سود دارد./ ذخیره خوارزمشاهى، ج‏3، ص: 587

 

 اگر انجیر با روغن زردالود بیاغارند و سه روز بخورند باد را ببرد و درد زانو بشکند./  فرخ نامه، متن، ص: 114

 

روغن ریحان:فالج و درد زانو را نافع باشد.

 

[صفت آن‏]: آب ریحان دو سیر، روغن کنجد یک سیر، بجوشانند تا آب برود و روغن بماند./ قرابادین، ص: 100

 

فیروزآبادى گفته: کنجد بستانى دارد و دشتى که معروف به خلبهنگ است و جلجلان و دانه‏اش و گفته: دفل و دفلى بوزن ذکرى گیاهى است که بپارسى آن را خرزهره نامند، کشنده است، گلش چون گل سرخ است و بارش چون خرنوب که  براى درد زانو  بمالند نافع است./ آسمان و جهان (ترجمه السماء و العالم بحار الأنوار)، ج‏9، ص: 54

 

عسل: هر روز صبح ناشتا دو قاشق غذاخورى آن را بخورید و دو ساعت به دو ساعت آن را بر موضع ضماد کنید. روماتیسم و درد مفاصل و درد کمر تا زانو یا سیاتیک یا عرق النساء و درد زانو و نقرس را درمان مى‏کند./ اسرار گیاهان دارویى، ص: 758

 

مومیائی: مقدارى از آن را در روغن بادام تلخ حل کنید و با آن موضع را ماساژ دهید. درد زانو را تسکین مى‏دهد./اسرار گیاهان دارویى، ص: 1047

 

روغن نارگیل: هر روز با آن موضع را ماساژ دهید. درد زانورا درمان مى‏کند./ اسرار گیاهان دارویى، ص: 1071

 

اگر دچار درد زانو شده‏اید، ضمن پرهیز از خوردن شکر، قند، چاى و پرهیز از سرپا نشستن، نشستن زیاد در توالت، چهار زانو نشستن، بالا رفتن از پله، کوه، شیب‏ها، پریدن و راه رفتن زیاد، باید از گوشت شتر، آب کلم و سوپ کلم بیشتر استفاده کنید.

 

به جهت درمان باید: روزى سه مرتبه موضع را با روغن شترمرغ یا روغن بادام تلخ و مومیایى یا روغن‏ نارگیل یا روغن ریحان مالش و ماساژ دهید و بر آن نیز ضماد کنید.

 

* برگ‏هاى تازه‏ى درخت چنار را بکوبید و بر آن ضماد کنید.

 

* ریحان تازه را بکوبید و آب بگیرید، آب آن را خوب بر موضع بمالید، بعد تفاله‏هاى ریحان را روى آن ضماد کنید.

 

* حنا را با صابون خمیر کرده و بر موضع ضماد کنید.

 

* گل پنیرک، گل خطمى، تخم کتان، تاج‏ریزى، خرخاسک، مرزنجوش، کتیرا و تخم مرو را نرم بسایید و با آرد جو و روغن کنجد مخلوط کنید، بعد گرم کرده و مقدارى موم در آن حل کنید و بر موضع بمالید.

 

* پودر زنجبیل را با نفت مخلوط کنید و در ته ظرفى بزرگ بریزید (به‏طورى‏که در نزدیکى حرارت قرار نگیرد و باعث آتش‏سوزى نشود)، آن را بجوشانید، بعد مخلوط را روى موضع ضماد کنید.

 

* تخم خواجه‏باشى را بکوبید و با عسل خمیر کنید و صبح، ظهر و شب و هر مرتبه به اندازه‏ى یک عدد گردو از آن را بخورید

 

* هر 2 ساعت یک‏بار، مقدارى عسل را روى پارچه‏اى پهن کرده و روى موضع بگذارید و هر روز صبح ناشتا دو قاشق سوپ‏خورى عسل بخورید.

 

* تاج‏ریزى، مغز ناخنک، کتیرا و بابونه از هرکدام 10 گرم و برگ کتان، گل پنیرک و مرزنجوش از هرکدام 20 گرم، همه را نرم بسایید، بعد با 50 گرم آرد جو و یک لیتر روغن کنجد روى آتش مخلوط کنید و تا گرم است 50 گرم موم عسل نیز در آن حل و مخلوط کرده و هر مرتبه قدرى از آن را روى پارچه‏اى پهن کنید و روى محل درد ضماد گذارید. ./ دائرة المعارف گیاه درمانى ایران، ص: 773

 

درد زانو: این درد که در مفصل بین استخوان ران و ساق پیدا مى‏شود، درد مفصل است و چند حالت دارد گاهى بدون ورم است گاهى با ورم و گاهى نیز مفصل آب مى‏آورد و اگر این درد در دو طرف زانو در طول پا امتداد پیدا کند عرق النساء یا سیاتیک نامیده مى‏شود.

 

اما جهت معالجه تا زمانى که در مفصل ورم نباشد درد مفصل از رطوبت است و احتیاج به داروهاى ضمادى و خوراکى دارد از جمله داروهائیکه بصورت ضمادى مصرف مى‏شود مى‏توان مخلوط آب غوره و نمک طعام عصاره یا له کرده پیاز عنصل با آب غوره- آبى که توکلیجه در آن جوشیده باشد روغن بادام شیرین- روغن‏هاى گرم‏مزاج مانند روغن کنجد یا روغن زیتون سالیسیلات محلول در آبگرم را نام برد و جهت خوراکى مى‏توان از حب‏هاى درشت منیزى که بقدر نخود درشت باشند بمدت سه روز و روزى سه عدد میل نمود و اگر حب‏ها کوچک باشند باید روزى نه عدد خورده شود تا سه روز و براى این‏گونه افراد راه رفتن و گرم نگهداشتن و حمامهاى گرم و آبهاى معدنى گرم و وان پر از آب داغ که در آن قرار گیرند بسیار نافع است. و چنانچه در محل مفصل ورم باشد مزاج آن گرم است و باید همراه با مداواى مربوط چند عدد زالو نیز در روى ورم مفصل انداخته شود.

 

اما دواى اصلى درد مفاصل از هر نوع که باشد گرم‏مزاج باشد یا سردمزاج یا بصورت سیاتیک روماتیسمى سورنجان است که بصورت ذیل مصرف مى‏گردد ابتدا سورنجان- توکلیجه- اصل سوس- هلیله سیاه- تخم کرفس از هرکدام مقدار دو مثقال را دم کرده و آب دارو را پس از صاف نمودن جوشانده بعنوان نرم‏کننده و آماده‏کننده براى مداوا بنام منضج مى‏خورند و فرداى آن روز یکى از داروهاى زیر را بعنوان مسهل مى‏خورند مقدار هشت تا ده مثقال روغن کرچک یا پنج مثقال سناى مکى و پنج مثقال گل سرخ را جوشانده و مى‏خورند اگر دسترسى به سنا نبود مى‏توان مقدار چهار مثقال مغز میوه فلوس را مصرف نمود و روزى که مسهل خورده مى‏شود نباید نان یا میوه‏هاى خام همراه آن خورده شود. مى‏توان جهت ادامه درمان یا در مواقعى که خوردن مسهل مقدور نیست استخوان قلم گوسفند را سوزانده و بصورت زغال درآورد سپس پودر نموده و با پودر سورنجان مخلوط و در کپسول نموده و روزى دو سه کپسول قبل از صبحانه تا چند روز خورده شود./ طب سنتى سینا، درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى، ص: 198

 

درد زانو با ورم و حرارت‏: گاهى درد زانو با ورم و حرارت همراه است به‏طورى‏که دست روى آن گذاشته شود از سایر قسمتهاى بدن گرمتر مى‏باشد و سایر آثار و علائم باد گرم نیز در آن مشاهده مى‏شود باید مواظب باشیم که این ورم با دردهاى مفصلى و آرتروز متفاوت است و مداواى آن همان مداواى باد گرم است در این حالت آثار و علائم دردهاى مفصلى در بقیه نقاط بدن بیمار مشاهده نمى‏شود امّا آثار باد گرم بر آثار دردهاى مفصلى غلبه دارند. براى مداواى این ورم‏ها ضمن مالیدن داروهاى باد سرخى مانند کافور و سرکه و خمیرهاى خنک‏کننده و مالیدن عصاره برگها و جوانه‏هاى درخت چنار روى ورم در مداواى آن کمک مى‏نماید./ طب سنتى خسروى: درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى و مواد طبیعى، ص: 253

 

درد زانو: در زانو دردها 3 تا 4 عدد زالو را در نیمدایره زیر کشکک زانو بیندازید. سپس روى پاها زیر قوزک بیرونى پا نیز 3 عدد زالو بیندازید و 4 عدد زالو را در خط ما بین کشکک زانو تا مچ پا تقسیم کنید.

 

زانودرد، سفتى پشت زانوها، سردى و بى‏حسى پا و قسمت ران و ده‏ها مورد دیگر با این کار از میان مى‏رود./مجموعه پیک شفا، ج‏2، ص: 47

 

و درمان های تجربی و علمی دیگر که در این مقال نمی گنجد....