چه دسته از کودکان نیاز به عمل لوزه دارند؟

خیلی‌ها فکر می‌کنند لوزه، ساده‌ترین و غیرضروری‌ترین عضو بدن است که هیچ کاری ندارد جز چرک کردن، عفونی شدن، زیاد کردن دردسر والدین و آزار دادن بچه‌ها و خب، چه کاری راحت‌تر و بی‌دردسرتر از برداشتن این عضو پیش‌ پا افتاده؟! اما آیا قضیه، به همین سادگی‌هاست؟ یعنی بدن کودک، به لوزه‌ها احتیاج ندارد و عمل برداشتن‌شان هم به سادگی آب خوردن است؟

چه کسانی به جراحی لوزه احتیاج دارند؟

هرچند عمل برداشتن لوزه، شایع‌ترین عمل جراحی کودکان است و والدین، معمولا، خیلی راحت‌تر از دیگر جراحی‌ها، با این عمل کنار می‌آیند و حتی گاهی خودشان، پیشنهاد این کار را به پزشک معالج کودک می‌دهند، ولی فقط تعدادی از بچه‌ها هستند که به‌خاطر بروز علایم خاص نظیر عفونت مکرر لوزه‌ها بیش‌تر از پنج یا شش بار در سال، خرخر، تنفس دهانی و بوی بد دهان، افت شنوایی، وزن نگرفتن به مقدار کافی، تغییرات فک و...، به این عمل جراحی نیاز پیدا می‌کنند.

کبریت بی‌خطر!

شاید از عمل لوزه‌ها، فقط درباره بستنی خوردن بعدش می‌دانید و این جراحی را روش درمانی ساده‌ای فرض می‌کنید که ظرف چند دقیقه انجام می‌شود و عارضه‌ای هم برای کودک ایجاد نمی‌کند. بنابراین ممکن است خیلی تعجب کنید اگر بگوییم همین عمل به‌ظاهر ساده برداشتن لوزه‌ها، به شرطی که توسط جراح مجرب و با دقت کافی انجام نشود، باعث آسیب دیدن یکی از عروق گردنی می‌شود که در مجاورت لوزه‌ها قرار گرفته است و نتیجه آسیب به این رگ، بروز خون‌ریزی بعد از عمل خواهد بود.

کنار بیاییم؟

برخی والدین، با تصور این‌که با افزایش سن کودک، شرایطش بهبود پیدا می‌کند، از عمل صرف نظر می‌کنند؛ در حالی که متورم شدن لوزه‌ها، عوارض جدی دارد که بالا رفتن سن کودک، نه‌تنها به رفع تورم لوزه‌ها کمکی نمی‌کند، بلکه آن را تشدید نیز می‌کند. بنابراین اگر لوزه‌های فرزند شما، آن‌قدر بزرگ شده که او را دچار عوارضی مثل سینوزیت یا کاهش شنوایی کرده، انجام عمل جراحی، ضروری است.

بعد از جراحی لوزه، چه احتیاط‌هایی باید انجام دهیم تا کودک‌مان دچار خون‌ریزی نشود؟

کودک، پس از جراحی لوزه، به مراقبت‌های زودرس و تاخیری نیازمند است که در صورت عدم رعایت هر کدام از این مراحل، عوارض ناخوش‌ آیندی پیش خواهد آمد.

مراقبت‌های زودرس که تا 24 ساعت بعد از جراحی ادامه دارد:

عدم تحرک بیش از حد طفل

سرد نگه داشتن ناحیه جراحی شده با استفاده از مایعات سرد و گاهی بستنی

استراحت بیمار در اتاق به‌ نسبت خنک

مراقبت‌های تاخیری:

مصرف غذاهای سرد

عدم استفاده از خوراکی‌های ترش و ادویه‌ دار

استراحت در هوای معتدل و به‌ نسبت مرطوب

اگر کودک قبل از عمل دچار عفونت های مکرر می شده مرحله بعد از عمل برایش سخت تر و دردناک تر خواهد بود. برای فرم گرفتن عضلات چپ بستر لوزه به این کودکان توصیه می شود از تخلیه آب دهانشان خودداری کرده و بلع مکرر انجام دهند. این بچه‌ها نباید غذاهای سخت مثل تخمه یا غذاهای استخوان‌داری مثل ماهی بخورند . در هفته اول رژیم غذاییشان باید شامل سیب زمینی پوره شده، گوشت و سبزیجات نرم باشد.

لوزه کودک را باید درآورد یا نه؟

دانشمندان معتقدند لوزه ها در تکامل دستگاه ایمنی بدن کودک نقش دارند. لوزه ی کودکان به طور طبیعی بزرگ تر از افراد بالغ است و با افزایش سن از حجم آن کاسته می‏شود.

هر چند بزرگی لوزه معمولا ناشی از عفونت است، ولی در بسیاری از موارد نیز ممکن است لوزه کودکی بزرگ تر از حد طبیعی باشد، ولی هیچ گونه عفونتی در آن وجود نداشته باشد

در بسیاری از کودکان، لوزه‏های دو سمت حلق ممکن است چنان بزرگ باشند که در خط وسط به هم برسند، بدون این که کودک مشکل خاصی داشته باشد. بر عکس این حالت هم امکان پذیر است، یعنی در مواردی لوزه با اندازه کوچک، دارای عفونت قابل ملاحظه ای است. بنابراین بر اساس حجم لوزه نمی توان به طور مستقیم به عفونت آن پی برد. وجود ترشحات سفید پنیرک مانند روی لوزه نیز همیشه دال بر عفونت آن نیست.

قرمزی و پرخونی لوزه همراه با تورم غدد لنفاوی زیر گلو بهتر می‏تواند نشان دهنده ی عفونت ‏ باشد.

بسیاری از والدین سرماخوردگی‏های مکرر کودک، گرفتگی بینی، عفونت مکرر گوش، بی‏اشتهایی، لاغری یا تب مکرر را در اثر بزرگی و عفونت لوزه می‏دانند و اصرار در برداشتن لوزه کودک دارند. ولی این مساله احتیاج به معاینه و بررسی از سوی پزشک متخصص دارد و چون لوزه در ایمنی بدن مؤثر است، همواره سعی می‏شود تا حد ممکن از برداشتن آن خودداری شود.
لوزه‏ها در جریان عفونت حلق یا اصطلاحا گلودرد چرکی که در کودکان بسیار شایع است عفونی و بزرگ می‏شوند که اکثرا با بهبود عفونت، مجددا کوچک می‏گردند

در بعضی از خردسالان لوزه دچار عفونت مزمن می‏شود که علایم آن شامل گلودرد مکرر، درد در هنگام بلع غذا، اشکال در تنفس، خشکی، تحریک گلو و بوی بد تنفس است. گاهی در این موارد بزرگی لوزه به حدی است که باعث انسداد قابل ملاحظه جریان هوای تنفسی می‏شود و منجر به تنفس سخت و کمبود اکسیژن خون می گردد و در صورت عدم درمان، عوارض ریوی قابل ملاحظه خواهد داشت. در این موارد بهتر است با جراحی لوزه انسداد تنفسی برطرف شود.

در بیشتر کودکان با افزایش سن، تعداد و شدت عفونت های لوزه کم می‏شود.

لوزه سوم در قسمت پشت و بالای حلق قرار دارد و بافت نرم و پهنی است که عفونت و بزرگ شدن آن معمولا از لوزه‏های دو سمت حلق تبعیت می‏کند، اما گاهی نیز به تنهایی بزرگ می‏شود. بزرگی لوزه سوم باعث انسداد جریان هوای بینی و بسته شدن شیپور استاش که گوش میانی را به حلق متصل می‏سازد، می‏شود.

تنفس دهانی

علایم بزرگی لوزه سوم شامل گرفتگی بینی، تنفس از دهان و ترشح مداوم بینی است. این کودکان معمولا صدای گرفته و تودماغی دارند. تنفس دهانی گاهی فقط در هنگام خواب بروز می‏کند، به خصوص اگر فرد به حالت درازکش خوابیده باشد. اما اگر لوزه سوم خیلی بزرگ باشد، کودک در هنگام روز هم با دهان نفس می‏کشد و لب و دهان او خشک می‏شود.
از دیگر علایم بزرگی لوزه سوم، عفونت مکرر یا مزمن حلق است. ورود ترشحات چرکی به حلق به خصوص در هنگام شب و نیز خشکی گلو در اثر تنفس دهانی، منجر به سرفه‏های شدید می‏شود. لوزه سوم باعث بسته شدن شیپور استاش و عفونت مکرر یا مزمن گوش میانی همراه با کاهش شنوایی می‏شود.

در بعضی از کودکان که لوزه‏های آنها بسیار بزرگ است، در هنگام خواب انسداد موقت جریان هوا روی می‏دهد که منجر به خرناس کشیدن، تنفس سخت، کاهش اکسیژن خون و بالا رفتن گاز کربنیک آن و مشکلات ریوی قابل ملاحظه خواهد شد.

چه لوزه هایی را باید درآورد؟

لوزه‌ها یک عضو دفاعی بدن به شمار می‌روند که گلبول سفید می‌سازند، از این رو کودکانی که لوزه سوم دارند، نباید بی ‌دلیل تحت عمل جراحی قرار گیرند. اما در موارد زیر برداشتن لوزه الزامی است :

-  در کودکانی که به علت عفونت های شدید و مکرر، ترس از افزایش ابتلا به تب روماتیسمی وجود دارد.

-  بزرگی لوزه باعث انسداد قابل ملاحظه ی راه هوایی کودک می‏ شود.

- عفونت مکرر گوش و کاهش شنوایی بروز می کند.

- در لوزه، آبسه پدید می آید.

- برداشتن لوزه تأثیری در درمان و پیشگیری از سرماخوردگی و سینوزیت ندارد

توصیه های ضروری

- کودکان را شب حمام نکنید. سرماخوردگی‌‌‌های مکرر یکی از عوامل تشدید و برگشت لوزه سوم در کودکان است. استحمام کودکان در شب یکی‌ از عوامل ابتلای‌ آنها به سرماخوردگی است، زیرا در شب درجه حرارت بدن پایین می آید و از طرفی به خاطر کنار زدن رو انداز توسط کودک، کودک مستعد ابتلا به سرماخوردگی می‌شود.

- کودکی که تحت عمل جراحی لوزه سوم قرار گرفته است نباید از غذاهای آماده استفاده کند، زیرا ادویه‌های موجود در این غذاها موجب تحریک و حتی برگشت لوزه می‌شود.

- در کودکان دارای حساسیت (آلرژی) عمل جراحی لوزه نباید در ماه های تابستان انجام شود. ولی برای کودکان سالم و بدون حساسیت، ماه های خرداد تا شهریور، زمان مناسبی برای برداشتن لوزه است.

- جراحی لوزه نسبت به سایر جراحی هایی که توسط بیهوشی عمومی صورت می گیرند، خطری ندارد و باید مراقب عوارض پس از عمل بود.

- نکته مهمی که در مورد لوزه های دائم الچرکی وجود دارد این است که نباید تصور کرد لوزه کودک بدون جراحی، التیام پیدا می کند. عفونت مزمن لوزه هایی که دائماً چرک می کنند، خطرناک است و حتماً باید جراحی شود تا کودک، درمان شود، زیرا تکرارعفونی شدن لوزه می تواند منجر به انسداد راه تنفسی، تغییر وضعیت صورت، دردهای پیاپی گلو و عفونت گوش شود.