کودکان بیشتر از بزرگسالان دچار عفونت گوش می شوند.
غالبا عفونت گوش دردناک است، زیرا گوش میانی ملتهب می شود و مایعات در گوش میانی تجمع می یابند.
از آنجایی که عفونت گوش به خودی خود از بین می رود، درمان بر اساس شدت درد و مشکلات ناشی از عفونت آغاز می گردد. عفونت شدید گوش توسط آنتی بیوتیک ها بهبود می یابد.
علائم عفونت گوش
علائم شایع در کودکان عبارتند از:
- گوش درد، مخصوصا هنگامی که دراز می کشند.
- کشیدن گوش با دست ها
- سخت خوابیدن
- گریه کردن بیش از حد
- زودرنجی و تحریک پذیرتر از حد معمول
- سخت شنیدن و پاسخ دادن
- از دست دادن تعادل بدن
- تب 38 درجه سانتیگراد و یا بیشتر
- ترشحات گوش
- سردرد
- کاهش اشتها
در چه شرایطی باید به پزشک مراجعه کرد؟
- اگر علائم بیشتر از یک روز طول کشید.
- اگر شدت درد گوش بدتر شود.
- بعد از یک سرماخوردگی و یا دیگر عفونت های تنفسی، نوزاد و یا کودک نتواند بخوابد و یا تحریک پذیر شود.
- مایع، چرک و یا ترشح خونی از گوشتان بیرون بیاید.
علل عفونت گوش
همانطور که گفته شد، عفونت گوش به دلیل باکتری و یا ویروس در گوش میانی بوجود می آید.
این عفونت در اثر برخی بیماری ها از قبیل: سرماخوردگی، آنفلوانزا و یا آلرژی که باعث انسداد و ورم راه های هوایی، شیپور استاش و گلو می شود، نیز بوجود می آید.
- انسداد شیپور استاش : این شیپور، یک لوله باریک است که از گوش میانی به پشت گلو و راه های هوایی راه دارد.
شیپور استاش برای تنظیم فشار هوا در گوش میانی، تجدید هوا در گوش و تخلیه ترشحات طبیعی از گوش میانی باز و بسته می شود.
یک عفونت تنفسی فوقانی و یا آلرژی باعث ورم و التهاب شیپور استاش شده و آن را می بندد و باعث تجمع مایعات در گوش میانی می شود.
عفونت مایعات در گوش میانی توسط باکتری و یا ویروس باعث عفونت گوش می گردد.
عفونت گوش در کودکان شایع تر می باشد، زیرا شیپور استاش آنها باریک تر و افقی تر می باشد و باعث می شود سخت تر مایعات را تخلیه کند و بیشتر مسدود شود.
- بزرگی لوزه سوم : لوزه سوم در پشت بینی قرار دارد و در فعالیت سیستم ایمنی بدن دخالت دارد.
از آنجایی که لوزه سوم نزدیک دهانه شیپور استاش قرار دارد، التهاب و یا بزرگی لوزه سوم ممکن است این شیپور را ببندد، در نتیجه باعث عفونت گوش میانی گردد.
از آنجایی که کودکان دارای لوزه سوم فعال تر و بزرگتری هستند، التهاب و بزرگ شدن لوزه سوم در کودکان نقش اصلی را در عفونت گوش میانی بازی می کند.
- اوتیت گوش میانی به همراه التهاب و تجمع مایع در گوش میانی بدون عفونت باکتریایی و یا ویروسی.
اوتیت گوش میانی ممکن است به علت عدم عملکرد و یا انسداد غیرعفونی شیپور استاش بوجود آید.
عوامل خطر عفونت گوش
- سن: کودکان از شش ماهگی تا دو سالگی، به علت اندازه و شکل شیپور استاش و به علت عدم تکامل سیستم ایمنی، بیشتر مستعد عفونت گوش می باشند.
- کودکان در مهد کودک ها: این کودکان نسبت به کودکانی که در خانه هستند، بیشتر در معرض سرماخوردگی و عفونت گوش قرار دارند.
- غذای نوزاد: نوزادانی که از بطری شیر می نوشند، به خصوص آنهایی که در حالت دراز کشیده از بطری می نوشند، نسبت به نوزادانی که از پستان مادر شیر می نوشند، بیشتر به عفونت گوش دچار می شوند.
- عوامل فصلی: در پاییز و زمستان، هنگامی که سرماخوردگی و آنفلوانزا وجود دارد، عفونت گوش نیز شایع است. افرادی که دچار آلرژی فصلی هستند، در طی فصولی که گرده گیاهان در هوا پخش می شوند، بیشتر دچار این عفونت می شوند.
- نبود اکسیژن کافی: تماس با دود سیگار و یا آلودگی هوا، احتمال عفونت گوش را زیادتر می کند.
عوارض عفونت گوش
- کاهش شنوایی: کاهش شنوایی با عفونت گوش می آید و می رود. عفونت و یا وجود مایع در گوش میانی ممکن است باعث کاهش شنوایی گردد.
اگر تخریب دائمی در پرده صماخ و یا دیگر ساختارهای گوش میانی رخ دهد، کاهش شنوایی دائمی بوجود خواهد آمد.
- تاخیر در تکلم و یا رشد: اگر در نوزادان و کودکان، به طور موقتی و یا دائمی، شنوایی دچار اختلال شود، ممکن است باعث تاخیر در مهارت های گفتاری، اجتماعی و تکاملی گردد.
- انتشار عفونت در بدن: عفونت درمان نشده و یا عفونتی که به درمان پاسخ نمی دهد، به بافت های مجاور پخش می شود. عفونت ماستوئید (برآمدگی استخوانی پشت گوش) می تواند باعث تخریب استخوان و تشکیل کیست های چرکی گردد.
به ندرت، عفونت گوش میانی به بافت های دیگر از جمله، مغز می تواند منتقل شود.
- پارگی پرده گوش: بیشتر این پارگی در عرض 72 ساعت التیام می یابد. در برخی موارد نیاز به عمل جراحی برای ترمیم پارگی پرده گوش وجود دارد.
تشخیص عفونت گوش
معمولا پزشک بر اساس توضیحات بیمار و با وسیله ای به نام اتوسکوپ می تواند عفونت گوش را تشخیص دهد.
درمان
- کمپرس گرم: کمپرس گرم و مرطوب (مثل حوله گرم و نمدار) را روی گوشتان قرار دهید تا درد آن کم شود.
- داروهای مسکن: استامینوفن و ایبوپروفن را برای کاهش درد می توانید مصرف کنید. داروی آسپیرین هرگز به نوزاد و یا کودک ندهید.
- قطره گوش: این قطره ها را برای کودکان زیر دو سال استفاده نکنید و بیشتر از مقداری که پزشک تجویز کرده، در گوشتان نریزید.
- آنتی بیوتیک ها
- لوله های گوش: اگر کودکتان دچار عفونت گوش به همراه ترشحات شد، پزشک ممکن است مایع را از گوش میانی بیرون بکشد. طی یک عمل جراحی سرپایی به نام Myringotomy، جراح یک سوراخ کوچک در پرده گوش ایجاد می کند که بتواند مایعات را از گوش میانی بیرون بکشد. برخی از این لوله ها شش ماه تا یک سال در گوش می مانند و سپس خود به خود می افتند، اما برخی دیگر از این لوله ها توسط جراح باید برداشته شوند.
جلوگیری از عفونت گوش
- از سرماخوردگی و دیگر عفونت ها جلوگیری کنید.
- اغلب اوقات دست های خود را با آب و صابون بشویید.
- از وسایل غذا خوردن و آشامیدن دیگران استفاده نکنید.
- به کودکان یاد بدهید که موقع عطسه و یا سرفه، جلوی دهان خود را با دستمال یا لباس خود بگیرند.
- کودک خود را برای مدت طولانی در مهد کودک نگذارید و اگر بیمار است، از بردن او به مهد کودک خودداری کنید.
- در خانه سیگار نکشید.
- شیر مادر دارای آنتی بادی هایی است که ممکن است از عفونت گوش جلوگیری کند، لذا بهتر است تا شش ماه، شیر خود را به نوزادتان بدهید.
- اگر کودک از شیشه شیر می خورد، کودک را در حالت نشسته قرار دهید یا سر او را کمی بالا بیاورید.
- تزریق واکسن آنفلوانزا و واکسن ذات الریه می تواند از عفونت گوش جلوگیری کند.
درمان عفونت گوش در کودکان
بررسی ها می دهد عفونت گوش در کودکان را می توان با مصرف آنتی بیوتیک اریترومایسین با موفقیت درمان کرد.
گوش از سه قسمت داخلی، میانی و خارجی تشکیل شده است. گوش داخلی پر از هواست و بوسیله شیپور استاش به خارج راه دارد. شیپوراستاش به پشت دهان باز می شود. در شکل بالا، شماره 11 شیپور استاش را نشان می دهد.
به دلیل اینکه شیپور استاش در کودکان باریک است ، به راحتی توسط تجمع مایعات مترشحه در گوش بسته می شود و باعث ایجاد درد و فشار در گوش کودک می شود. در این صورت حتماً به متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کنید.
اگر پزشک ببیند مایع گوش باعث شده قسمت صماخ گوش ( شماره 3 در شکل بالا ) به طرف بیرون برآمده شود، تشخیص می دهد که شیپوراستاش توسط مایعات مترشحه در گوش بسته شده است و معمولاً آنتی بیوتیک و اسپری بینی از نوع کورتیزون را برای کودک شما تجویز خوهد کرد.
پزشکان معمولاً برای درمان این عارضه، لوزه های کودک را با عمل بر می دارند یا مواد ضد حساسیت را به کودک تزریق می کنند. آنتی هیستامین ها ( ضد حساسیت ) نمی توانند شیپوراستاش را باز کنند.
ولی این روش ها موثر نیستند.
پزشک یک سوراخ در قسمت داخلی گوش ایجاد می کند و لوله ای را از آنجا به داخل گوش می برد که می توانند درد و فشار گوش را کاهش دهد ولی بعد از این عمل، نباید کودک شنا کند یعنی مواظب باشد که آبی به داخل گوش نرود.
با رشد کودک ، شیپوراستاش نیز بزرگتر می شود و خود بخود بازمی شود ، در نتیجه خیلی کم نیاز به عمل جراحی دارد.
اما اگر پزشک تشخیص دهد که گرفتگی گوش کودک بعدها باعث کاهش شنوایی و افت تحصیلی کودک خواهد شد یا اینکه باعث آسیب دائمی گوش می شود، باید با ایجاد حفره در گوش و وارد کردن لوله در آن، گوش را باز کرده و درد و فشار آن را کاهش دهد.
تحقیقات ثابت کرده است، تجمع مایعات در اثر از کار افتادن موهای ریزی است که سطح داخلی شیپور استاش را می پوشانند و مایعات گوش را به سمت دهان می رانند.
آنتی بیوتیک اریترومایسین باعث تحریک این موها می شود که با فعالیت این موها، مایعات اضافی به سمت دهان رفته و درد گوش را بر طرف می کند.
پزشکان می توانند برای درمان عفونت گوش ناشی از تجمع مایعات، آنتی بیوتیک اریترومایسین را برای هفته ها و یا حتی ماه ها برای کودک تجویز کنند.
