با افزایش روزافزون شمار کودکان چاق در دنیا، فشارخون به عارضه‌ای جدی در این گروه سنی تبدیل شده، به ویژه طی دو دهه اخیر، رشد بی‌سابقه‌ای را در شیوع چاقی کودکان شاهد بوده‌ایم. در سال 2004 میلادی، بنابر تعاریف موجود 20 درصد از کودکان 6 تا 11 سال، چاق بوده‌اند و بیش از 30 درصد از آنان اضافه وزن را تجربه کرده‌اند....
درمان‌های فشارخون بالا در کودکان و نوجوانان
فشارخون ممکن است ثانویه به بیماری‌های دیگری ایجاد شود یا ممکن است اولیه باشد. فشارخون ثانویه که در اطفال شایع‌تر است، می‌تواند به عللی نظیر بیماری‌های کلیوی، کوآرکتاسیون آئورت یا بیماری‌های آندوکرین عارض شود. فشارخون اولیه معمولا با سابقه خانوادگی فشارخون بالا یا بیماری‌های قلبی‌عروقی همراه است. ثابت شده که شیوع فشارخون اولیه با افزایش وزن بیشتر می‌شود.
همانند بزرگسالان، در کودکان و نوجوانان نیز درمان اولیه فشارخون بالا شامل تعدیل رژیم غذایی و ورزش است. کاهش وزن، به خصوص در کودکان چاق، اغلب از نیاز کودک به درمان‌های دارویی جلوگیری می‌کند. مداخلات درمانی غیردارویی که اغلب در بزرگسالان توصیه می‌شوند (نظیر افزایش میزان مصرف میوه و سبزیجات و محدودیت مصرف چربی و سدیم) در درمان فشارخون کودکان و نوجوانان نیز مفید است. اخیرا توصیه شده که سدیم در کودکان 4 تا 8 سال روزانه 2/1 گرم و در کودکان بزرگ‌تر از 8 سال روزانه 5/1 گرم مصرف شود.
با محدود کردن نمک مصرفی روزانه، انتظار می‌رود فشارخون 1 تا 3 میلی‌متر جیوه کاهش یابد. بیماران را تشویق کنید روزانه 30 تا60 دقیقه به ورزش بپردازند و فعالیت‌های نشسته خود نظیر تماشای تلویزیون و بازی‌های کامپیوتری را به حداقل برسانند. در مورد کودکانی که به فشارخون کنترل نشده یا شدید مبتلا هستند، توصیه می‌شود از انجام برخی فعالیت‌های ورزشی شدید نظیر مسابقات ورزشی حرفه‌ای بپرهیزند، ولی محدودیتی در ورزش‌هایی نظیر بدن‌سازی، اسکی روی آب، وزنه‌برداری و کشتی وجود ندارد.
در بیمارانی که به فشارخون ثانویه مبتلا هستند یا آن گروه که فشار خون‌شان با رژیم غذایی و ورزش کنترل نمی‌شود، دارودرمانی شروع می‌شود. داروهایی که اخیرا برای کنترل فشارخون در کودکان توصیه شده‌اند، عبارت‌اند از مهارکننده‌های آنزیم تبدیل‌کننده آنژیوتانسین، بلوک‌کننده‌های گیرنده آنژیوتانسین، بتابلاکرها، بلوک‌کننده‌های کانال کلسیم و دیورتیک‌ها. انتخاب دارو برای شروع درمان فشارخون بالا به نظر پزشک و وضعیت بیمار بستگی دارد. به عنوان مثال بهتر است در بیماران با سطوح بالای کاتکول‌آمین، درمان با یک بتابلاکر یا آلفاآنتاگونیست شروع شود. در بیماران دیابتی، تجویز یک مهارکننده آنزیم تبدیل‌کننده آنژیوتانسین ایده‌آل است. شرایط دیگری که باید در هنگام انتخاب یک دارو در نظر گرفته شوند، عبارت‌اند از فشار خون بالای علامت‌دار، وجود دلایل ثانویه فشارخون بالا، تخریب عضو، فشارخون بالای پایدار با وجود مداخلات غیردارویی.مهارکننده‌های آنزیم تبدیل‌کننده آنژیوتانسین
انواع مختلف مهارکننده‌های آنزیم تبدیل‌کننده آنژیوتانسین در کودکان مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. بیشترین این مطالعات روی کاپتوپریل بوده است. انالاپریل، لیزینوپریل و رامیپریل نیز در چند مطالعه بررسی شده‌اند. در مورد اثربخشی این گروه دارویی در درمان فشارخون بالای بزرگسالان اختلاف نظر زیادی وجود دارد. اخیرا یک متاآنالیز که حاصل ارزیابی شش مطالعه کوچک‌تر است، نشان داده که چنین شبهاتی در مورد درمان فشارخون بالا در کودکان نیز مطرح است. داروهایی که در این مطالعه مورد بررسی قرار گرفتند، عبارت‌اند از بنازپریل، انالاپریل، فوزینوپریل، لیزینوپریل، کویناپریل و رامیپریل. بر اساس نتایج حاصله، حتی در صورت تجویز دوزهای بالای مهارکننده آنزیم تبدیل‌کننده آنژیوتانسین، کودکان نتایج درمانی رضایت‌بخشی به دست نخواهند آورد.
بلوک‌کننده‌های کانال کلسیم
بلوک‌کننده‌های کانال کلسیم نیز در سطح وسیعی در کودکان تجویز می‌شوند. نیفدیپین، ایسرادیپین، آملودیپین و نیکاردیپین بیشترین مصرف را در درمان فشارخون بالای کودکان دارند. نیفدیپین کوتاه‌اثر معمولا در درمان حملات فشارخون کاربرد دارد. یافته‌هایی که به نفع تجویز نیفدیپین آهسته‌رهش در کودکان باشند، اندک‌اند، اما به نظر می‌رسد تجویز این دارو با دوزاژ 120 میلی‌گرم در روز مناسب باشد. در مورد ایسرادیپین تجویز دوز بالاتری در کودکان ضروری است و نیز مصرف دارو برای چند نوبت در روز توصیه شده است. آملودیپین به دلیل نیمه عمر طولانی‌تر، انتخاب بهتری به نظر می‌رسد، زیرا می‌توان آن را به شکل یک بار در روز تجویز کرد.
بلوک‌کننده‌های گیرنده آنژیوتانسین
اطلاعات در مورد تجویز بلوک‌کننده‌های گیرنده آنژیوتانسین در کودکان محدود است. اخیرا نتایج دو مطالعه در مورد تجویز والزارتان و کاندزارتان در کودکان به چاپ رسیده‌اند که هر دو این داروها در درمان فشار خون بالای کودکان موثر بوده‌اند.
بتابلاکرها
تجویز بتابلاکرها به دلیل عوارض احتمالی مصرف دراز مدت دارو در کودکان، نظیر دیابت، آسم و اختلالات چربی محدودتر است، بنابراین در صورتی که به دلیل ابتلا به فشارخون شدید یا به هر دلیل دیگری نیاز به درمان چند دارویی است، تجویز بتابلاکرها باید با احتیاط صورت گیرد. همین تذکر در مورد تجویز دیورتیک‌ها در کودکان نیز به‌جاست.
کنترل درمان فشارخون بالا
اگر درمان فشارخون بالا در کودکی ضروری است، ابتدا باید در مورد وی برای مدت شش ماه مداخلات غیردارویی آزموده شوند. اگر پس از این دوره همچنان فشارخون کنترل نشد، دارودرمانی اجتناب‌ناپذیر است.
تا زمانی که دوز دارو را بر اساس فشارخون مطلوب تنظیم کنید، ویزیت بیمار با فواصل دو هفته‌ای توصیه می‌شود. اگر فشارخون بیمار برای مدت شش ماه در میزان طبیعی ثابت ماند، پزشک معالج می‌تواند به قطع دارو بیندیشد.
اگر داروی کاهنده فشارخون در چنین بیماری قطع شد، بیمار باید هر شش ماه یکبار ویزیت شود. اگر همچنان فشارخون در سطح طبیعی باقی ماند، ویزیت سالیانه کافی است.
منبع: نشریه سپید شماره ۲۰۴
