در قدیم بیماری اوریون با نام گوشک شناخته می شد و دلیل این نام گذاری هم درگیر شدن غدد بزاقی بناگوشی در صورت ابتلا به این بیماری است.اوریون تا قبل از کشف واکسن آن در سال 1967 میلادی بیماری شایعی بود و به همین دلیل است که بهترین راه پیش گیری از آن واکسیناسیون عنوان می شود.اوریون، یک بیماری عفونی سیستمیک است که ویروس باعث ابتلای شخص می شود، در بیشتر موارد این بیماری به صورت خفیف در کودکان بروز می کند و بعد از چند روز خود به خود بهبود پیدا می کند اما گاهی هم ممکن است ارگان هایی از بدن را درگیر کند.یکی از نکات مهم در مورد این بیماری، داشتن دوره کمون است یعنی از زمان ورود ویروس به بدن تا بروز علایم به طور متوسط بین 14 تا 21 روز طول می کشد و در این مدت، بیماری قابلیت انتقال دارد و همین مسئله پیش گیری از ابتلا به اوریون را به مراتب سخت تر می کند.اما در هر حال نباید از این بیماری هراس داشت چون با رعایت نکاتی ساده، قابل درمان است و می تواند بدون ایجاد عارضه درمان شود.
یک چهارم مبتلایان اوریون به اورکیت یا التهاب دردناک بیضه دچار می شوند که منجر به عقیمی می شود.به گفته یک پزشک، اوریون یک بیماری عفونی است که در فصول بهار و زمستان شیوع بیشتری دارد.
دکتر«سودابه اسحقی» انتقال اوریون را از طریق ویروس بیان کرد و افزود: ویروس این بیماری از راه بزاق یا ترشحات حلق فرد بیمار می تواند به فرد سالم منتقل شود.
وی توضیح داد: ویروس به عنوان عامل بیماری بعد از ورود به بدن، خود را به غدد بزاقی بناگوشی می رساند و در آن جا تکثیر می شود ضمن این که از زمان ورود آن به بدن تا ظاهر شدن علایم بیماری که دوره کمون نامیده می شود به طور معمول 14 تا 21 روز طول می کشد که در این مدت ویروس تکثیر می یابد و می تواند علایم بیماری را ظاهر کند.
قابلیت انتقال بیماری قبل از بروز علایم
وی یکی از نکات مهم و قابل توجه درباره بیماری اوریون را قابلیت سرایت و انتقال بیماری قبل از بروز علایم بیان کرد و گفت: باید توجه داشت ویروس اوریون قبل از این که علایم را ظاهر کند می تواند از افراد آلوده به سالم منتقل شود و این طور نیست که وقتی علایم و نشانه های بیماری ظاهر شد قابلیت سرایت بیماری وجود داشته باشد.
وی با بیان این که ویروس اوریون بیشتر کودکان بالای 2 سال را مبتلا می کند، تصریح کرد: از نظر سن شیوع بیماری می توان گفت اوریون یک بیماری دوران کودکی است اما این بدان معنا نیست که بزرگسالان دچار نمی شوند البته با توجه به این که ابتلا به اوریون باعث مصنونیت و ایمنی دایمی می شود فردی که در کودکی مبتلا شده باشد در بزرگسالی مبتلا نخواهد شد.
بیشترین شیوع 5 تا 10 سالگی است
وی بیشترین شیوع سنی اوریون را 5 تا 10 سال اعلام و درباره علایم و نشانه های آن تصریح کرد: با توجه به این که بیماری دارای یک دوره کمون است از همان ابتدا با بزرگ شدن غدد بزاقی خود را نشان نمی دهد بلکه در ابتدا فرد مبتلا دچار یک بی حالی عمومی می شود و پس از آن تورم در ناحیه پشت گردن و زیر چانه بروز می کند.وی اضافه کرد: به طور معمول با بروز تورم ممکن است کودکان دچار تب مختصری هم بشوند و البته گاهی اوقات تب به صورت خیلی شدید ظاهر می شود.
به گفته این پزشک، تورم ناشی از اوریون ممکن است در ابتدا در یک طرف صورت ایجاد شود و سپس طرف دیگر را درگیر کند و گاهی اوقات تورم می تواند به طور هم زمان در دو طرف صورت ظاهر شود.
وی متذکر شد: باید توجه داشت ایجاد تورم باعث درد می شود به عنوان مثال زمانی که کودک مبتلا قصد کند خوراکی بخورد، دردی را احساس خواهد کرد ضمن این که به دلیل درگیر شدن غدد بزاقی، خشکی دهان در کودک مبتلا بروز می کند.
وی خاطرنشان کرد: علاوه بر این موارد، بروز این علایم و تورم می تواند منجر به تورم بیضه ها و در مواقع خیلی کم در تخمدان شود.به گفته وی در مجموع اوریون علایم بسیار ساده ای دارد که به تشخیص بیماری کمک می کند و فقط با تورم ناحیه گردن و زیر گوش قابل شناسایی است و به عبارتی تشخیص این بیماری نیازی به اقدامات پاراکلینیکی ندارد.
وی افزود: والدین باید توجه داشته باشند که اوریون با تورم غدد ظاهر می شود و کودک مبتلا ممکن است دچار درد و سفتی گردن شود به طوری که در حرکت گردن مشکل پیدا کند.وی درباره عوارض اوریون گفت: باید توجه داشت عوارض این بیماری در موارد ابتلای بزرگسالان بیشتر است اما اگر از کودک مبتلا هم مراقبت نشود عوارضی خواهد داشت.وی با بیان این که عوارض اوریون به ندرت ایجاد می شود، افزود: بروز عوارض آن خطرناک است به ویژه اگر باعث درگیری بیضه ها در کودک مبتلا شود حتی مراقبت نادرست از کودک مبتلا به اوریون می تواند موجب عقیمی او شود و این مسئله در حالی است که با رعایت مجموعه ای از نکات ساده می توان از بروز عوارض بیماری جلوگیری کرد.
جلوگیری از عوارض بیماری
به گفته دکتر «اسحقی»، یکی از عوارض اوریون که بیشتر مردم از آن اطلاع دارند و به خاطر بروز آن نگران هستند عقیمی به ویژه در کودکان پسر مبتلا به این بیماری است و به همین دلیل به فرد مبتلا توصیه اکید به استراحت می کنند تا مشکلی به این لحاظ به وجود نیاید.
وی افزود: باید توجه داشت صد در صد مبتلایان دچار عوارض بیماری نمی شوند و براساس آمار، فقط یک چهارم افراد مذکر به اورکیت یعنی التهاب دردناک بیضه ها که می تواند منجر به عقیمی شود دچار می شوند.وی ادامه داد: با استراحت، رژیم غذایی مناسب و تقویت سیستم ایمنی تا حدی که فرد بتواند بیماری را کنترل کند می توان از بروز عارضه مهم اورکیت جلوگیری کرد بنابراین پیش گیری از این عارضه نیاز به کار و اقدام خاصی ندارد.
وی با بیان این که عارضه طولانی مدتی برای اوریون گزارش نشده است، گفت: یکی از عوارض این بیماری گرفتاری «مننژ» است و به عبارتی در این بیماری ممکن است مننژیت هم بروز کند اما این موضوع خطرناک نیست و با دارو می توان آن را مهار کرد.وی تاکید کرد: عوارض خاص و مادام العمر برای اوریون گزارش نشده است.وی درباره راه پیش گیری از ابتلا به اوریون افزود: با توجه به این که بیماری دارای دوره کمون و راه انتقال آن از طریق ویروس بوده پیش گیری از بروز آن مشکل است و اگر فردی دچار بیماری شود می تواند در محیط های جمعی خیلی سریع دیگران را هم مبتلا کند بنابراین به محض این که بیماری مشاهده شد باید فرد مبتلا استراحت و از رفتن به اماکن عمومی خودداری کند.
وی با اشاره به حساسیت برخی والدین مبنی بر غیبت نکردن فرزندانشان در کلاس های مدرسه تاکید کرد: بهتر است کودکان تا 5 روز پس از رفع تورم غدد بزاقی به مدرسه و اماکن عمومی نروند زیرا این مقوله بیشتر به لحاظ بروز عوارض در فرد مبتلا و نیز واگیری و ابتلای دیگران در محیط های جمعی حائز اهمیت است.
وی با بیان این که بیماری اوریون داروی خاصی ندارد، گفت: چون بیماری ویروسی بوده هدف از تجویز دارو فقط تسکین درد و تب است بنابراین در صورت ابتلا استفاده از استامینوفن و پاشویه برای کاهش تب و کنترل آن بسیار مفید است ضمن این که استراحت باعث می شود بیمار سریع تر بهبودی خود را به دست آورد.
وی با اشاره به درگیر شدن غدد بزاقی بر استفاده از غذاهای مایع در دوران این بیماری تاکید کرد و افزود: به دلیل بروز خشکی دهان، مصرف فراوان مایعات به بیماران توصیه می شود.به گفته وی استفاده از کیسه آب گرم در موضع درد که خیلی داغ نباشد و منجر به بروز مشکلات پوستی در فرد نشود می تواند درد ناشی از این بیماری را تسکین بخشد.
وی به والدین توصیه کرد که در صورتی که به لحاظ بروز عارضه تورم بیضه، نگران هستند و یا فرزند آن ها دچار سردرد یا سفتی گردن شده که بیشتر از 10 روز طول کشیده است به پزشک مراجعه کنند تا اقدامات درمانی لازم برای جلوگیری از عوارض احتمالی انجام شود.
