سکنجبین عنصلی (ساده)

معرفی سکنجبین عنصلی (ساده) یا شربت اسقیل:    
 فراورده مایع متشکل از سکنجبین و پیاز گیاه عنصل (اسقیل در مخزن الادویه) که در کتب طب ایرانی با توجه به کاربرد، نحوه ساخت و درصد اجزای متفاوتی را شامل می شود. تاریخچه ذکر این ترکیب دارویی و منافع آن از جانب حکیمان ایرانی در زمانی بیشتر از هزار سال قابل استناد است.


میزان (قدر شربت) و فواصل مصرف : 
بزرگسال : نیم ساعت پیش از صبحانه20 سی سی (معادل دو قاشق غذاخوری)  از شربت با یک استکان آب گرم حل شده و میل شود. با صلاحدید پزشک در صورت کثرت ماده دوز دیگری با فاصله 12ساعت تجویز می شود.
در تنظیم قدر شربت و فاصله مصرف طبیب و داروساز باید این ملاحظات را در نظر بگیرند:
مقدار مرض ، سحنه (فربهی و لاغری و سستی و سختی بدن) و قوت بیمار، سن بیمار، مزاج صحی و مزاج عضوی (اعضای تحت اثر دارو) ، عادت بیمار، مذکر یا مونث بودن، شغل بیمار، فصل بیماری و سایر شرایط محیطی بیمار.

عوارض جانبی احتمالی و نحوه تعامل با آن : 
گرمی و گرگرفتگی، صداع حار:  
با آب خنک یا عرق کاسنی شاتره میل شود. مقدار و زمان مصرف آن با صلاحدید طبیب یا داروساز باشد.
عوارض گوارشی: غثیان (حالت تهوع) ،  سوزش معده ، درد شکمی و اسهال
در غثیان مقداری رب انار خورده شود. در صورت سوزش معده و درد شکمی شیر تازه میل شود و به طبیب یا داروساز رجوع گردد.
سایر عوارض جانبی احتمالی نیز بر حسب اهمیت و شدت به اطلاع طبیب یا داروساز رسانده شود.


موارد احتیاط ، منع مصرف و تداخلات :
سکنجبین عنصلی در انواع آریتمی های قلبی چون آسیستولی،  بلوک های دهلیزی بطنی درجه دو و سه،  تاکیکاردی بطنی و در نارسایی احتقانی قلب که همزمان از داروی دیگوکسین نیز استفاده می شود، منع مصرف دارد.
در موارد هیپوکالمی این فراورده منع مصرف دارد.
سکنجبین عنصلی به خاطر رطوبت محرقه و مقرحه پیاز عنصل در زخم و التهاب معده و روده منع مصرف دارد.
در دوران حاملگی و شیردهی منع مصرف دارد و بهتر است حتی الامکان برای اطفال نیز استفاده نشود و داروهای جایگزین به کار رود.
در مصرف همزمان با داروهای گلوکوکورتیکوئیدی احتمال افزایش اثر کورتونها وجود دارد و باید احتیاط شود.
مصرف همزمان با داروهای ضد انعقاد مثل کلوپیدوگرل (plavix) ، هپارین، تیکلوپیدین، آسپیرین و ... با احتیاط و مشاوره طبیب و داروساز صورت پذیرد.
دربیماری های قلبی عروقی(به غیر از آریتمی ها و نارسایی قلبی که منع مصرف دارد) با مصرف همزمان داروهایی مثل بتا بلاکرها ، کلسیم کانال بلاکرها احتیاط و تنظیم دوز توسط طبیب و داروساز صورت پذیرد.
در موارد اضطراب ، لرزش و تشنج ناشی از تحریک پذیری بالای سیستم عصبی، احتیاط شود و دارو با دوز کمتر و یا با تدابیر لازم برای کاهش اثرات مربوط به کیفیت صرف آن (در اینجا گرمی و خشکی) همراه گردد.
فراورده های حاوی املاح آهن و کلسیم با فاصله زمانی 2 ساعته با سکنجبین عنصلی مصرف شوند.
در صورت بروز حساسیت نسبت به این دارو باید مصرف آن قطع و به پزشک ارجاع داده شود.


تداخلات غذایی و آزمایشگاهی :
غذایی : جذب دارو در حالت ناشتا بیشتر است؛ در عین حال مصرف بعد از غذا هم با توصیه طبیب معالج با ملاحظات مربوط به مزاج و بیماری قابل اجراست.
آزمایشگاهی : این دارو می تواند در شمارش گلبولهای قرمز خون تداخل ایجاد کند.

مسمومیت و درمان :
علائم مسمومیت: حالت تهوع، اسهال، اضطراب، تحریک پذیری و گر گرفتگی، لرزش، تاکیکاردی، تشنج 
درمان: در فاصله زمانی نزدیک با عوارض گوارشی و قبل از اثرات تحریکی قلبی و مغزی، بهترین اقدام تحریک به قی نمودن بیمار است.
مصرف شیر تازه، زرده تخم مرغ در سرکه پخته، سماق و لعابات و مسکه (سرشیر) نیز توصیه شده است.
لازم به ذکر است که با اجرای سریع دستورات حمایتی مذکور در عین حفظ خونسردی، مسموم برای کنترل علائم به اورژانس ارجاع داده می شود.
نکته قابل ذکر اینکه بسیاری از علائم مذکور مربوط به کیفیت و مزاج دارو هستند که در دوزهایی فراتر از مقدار توصیه شده امکان ظهور دارند. بدیهی است که با ملاحظه طبیب درانتخاب نوع دارو با توجه به مزاج فرد و نیز تدابیری در مورد نحوه آماده سازی، میزان و فواصل مصرف و اقدامات همزمان با مصرف دارو، احتمال بروز علائم حاد مسمومیت اندک است. 


شرایط نگهداری و مدت پایداری دارو: 
در دمای اتاق به مدت 2 سال قابل نگهداری است.