نحوه ی تمیز کردن و استفاده از کهنه های پارچه ای
اولین چیزی که بلافاصله بعد از تولد کودک و اطمینان یافتن از سلامت او ضروری به نظر می رسد، پوشاندن نوزاد به منظور جلوگیری از سرایت ادرار و مدفوع او به سایر اندام ها و محیط اطراف می باشد. برای این منظور بسیاری از والدین پس از ترخیص از بیمارستان و ورود به منزل «کهنه های پارچه ای تا شده» را ترجیح می دهند. چنانچه برای این کار از شیوه ی قدیمی استفاده می کنید به این نکات توجه داشه باشید :
* طرز تا کردن کهنه ها بستگی کامل به اندازه ی کهنه ها و بزرگی جثه ی کودک دارد.
* نکته ی مهم در این مورد آن است که بیشترین قسمت کهنه را باید در محیطی از بدن کودک قرار داد که تماس بیشتری با ادارا او دارد.
* نباید تراکم کهنه ها ران های نوزاد را کاملاً باز و گشاد نگاه دارد. اگر اندازه کهنه ها استاندارد جثه ی نوزادتان معمولی است طرز تا کردن کهنه ها را از روی شکل فرا بگیرید به این ترتیب که ابتدا کهنه را به طور طولی سه لا کنید. سپس حدود یک سوم از آن را روی قسمت بزرگتر برگردانید.
در نتیجه قسمت بالای کهنه سه لا است ولی قسمت پایین آن شش لا می باشد. در هنگام بستن کهنه باید این قسمت ضخیم تر بر روی قسمت جلوی بدن کودک قرار بگیرد تا امکان جذب کامل ادرار به این وسیله فراهم شود. سپس کهنه را بر روی مشمع آماده را به آرامی زیر بدن طفل قرار دهید. قسمت جلویی را روی بدن کودک برگردانید،
در صورتی که پاهای نوزاد آلوده به مدفوع یا ادرار است، میان پاهای او را با آب یا با اسفنج نرم مرطوب تمیز و آبکشی کنید. سپس آن را خشک کنید.
با یک تکه پنبه کمی لوسین یا کرم یا نشاسته به پای او بمالید. اگر از نشاسته یا پودر استفاده می کنید، دقت داشته باشید که غبار آن در هوا پراکنده نگردد.
با دست چپ مچ پاهای کودک شیر خوار را طوری بگیرید که انگشت نشانه بین دو مچ قرار گیرد و سپس کمی با سن او را بلند کنید و سرپوشک را زیر کمر او بگذارید و بقیه را از میان پاهای او بگذرانید. برای پسر قسمت ضخیم در جلو و برای دختر در پشت قرار گیرد.
پوشک را در دو پهلو سنجاق کنید. برای این کار همیشه انگشت خود را بین بدن او و پارچه قرار دهید تا سنجاق به او صدمه نزند. سپس پیراهن را روی پوشک بکشید و در جلو سنجاق کنید تا شکم گرم بماند. هرگز پیراهن را از پشت سنجاق نکنید.
دو زائده ی قسمت عقب مشمع را بر روی قسمت جلویی قرار داده و بدون کشیدن بیش از حد گره بزنید همین کار را در مورد مشمع را در قسمت عقب محکم کنید.
توجه داشته باشید که کوچک ترین بیرون زدگی کهنه از محافظ پلاستیکی منجر به سرایت رطوبت حاصل از ادرار و مدفوع به سایر لباس ها شده و علاوه بر ایجاد آلودگی احتمال ابتلا به سرما خوردگی و سینه پهلو در کودک را نیز افزایش می دهد. شاید بهترین زمان برای تعویض کهنه قبل از شیردادن به نوزاد باشد. زیرا : 1- نوزد بعد از شیر خوردن بلافاصله به خواب می رود و تعویض کهنه در هنگام خواب باعث ناراحتی و بد خواب شدن او می شود.
2- معمولاً نوزادان چند دقیقه بعد از شیر خوردن عمل دفع ادرار را انجام می دهند و این مسئله ربطی به خواب یا بیدار بودن انها ندارد. بنابراین در صورتی که قبل از شیر دهی کهنه ی او را تعویض نکرده باشید. ممکن است با اولین دفع ادرار پس از شیردهی ظرفیت جذب کنندگی کهنه تکمیل شده و رطوبت به سایر لباس ها و رختخواب کودک سرایت کند و همین امر باعث بر هم خوردن آرامش کودک شود. در صورتی که دفع ادرار در کودک شما با فاصله ی زمانی بسیار کوتاه و مقدار بسیار زیاد انجام می گیرد و در نتیجه لباس و رختخواب نوزاد به طور مکرر آلوده می شود. لازم است یک کهنه ی اضافی را بعد از بستن محافظ پلاستیک بر روی آن و به دور کمر طفل ببندید. تا از نفوذ رطوبت به لباس ها جلوگیری شود.
توجه داشته باشید که به تاخیر انداختن زمان تعویض کهنه بیش از 2 یا حداکثر 3 ساعت علاوه بر احتمال ایجاد سرایت آلودگی به محیط بیرون باعث آسیب دیدن پوست لطیف نوزاد شده و ایجاد سوختگی، حساسیت و تاول می کند.
شست و شوی نوزاد بعد از اجابت مزاج
در صورتی که کهنه ی نوزاد فقط آلوده به ادرار باشد، نیاز جدی به شستن پاهای نوزاد احساس نمی شود. اما لازم است که بعد از هر بار اجابت مزاج ناحیه ی تناسیلی و ران های کودک به وسیله آب ولرم – داخل دستشویی – شسته شود یا توسط دستمال آغشته به آب و در صورت لزوم مواد پاک کننده ی بسیار ملایم پاک شود. در هنگام تعویض پسر بچه ها لازم است در فاصله ی بین باز کردن کهمه و بستن کهنه ی بعدی ناحیه ی تناسلی کودک را با یک کهنه بپوشانید؛ زیرا در صورت ادرار کردن او در این فاصله زمانی به علت شکل خاص اندام تناسلی ادرار به اطراف پاشیده می شود. بعد از پوشاندن کودک بلافاصله دست های خود را با آب و صابون بشویید و آب کشی کنید تا از انتقال آلودگی جلوگیری شود.
توجه به نکات زیر هنگام تمیز کردن نوزاد بعد از اجابت مجاز ضروری است
* دقت کنید تمام چین ها و کشاله ران نوزاد کاملا پاک شود.
* در نوزادان دختر دقت کنید به داخل واژن کودک دست نزیید
* پس از خشک کردن نوزاد، او را برای مدتی باز نگهدارید.
* برای جلوگیری از قرمز شدن پوست، پنبه ای را با کمی کرم یا لوسیون به ناحیه اطراف دستگاه تناسلی و مقعد نوزاد بمالید.
* درصورت مشاهده قرمزی نوزاد را زود به زود عوض کنید و محل قرمزی را در معرض هوا قرار دهید، سپس کرم سوختگی به محل قرمز شده بمالید.
نکته : به منظور جلوگیری از آلوده شدن مستقیم کهنه به مدفوع نوزاد می توانید در هر نوبت از یک لایه کهنه ی محافظ استفاده کنید و روی کهنه ی پارچه ای را کاملاً به وسیله ی آن بپوشانید. در این صورت بعد از اجابت مزاج کودک می توانید این کهنه ی محافظ را به راحتی از کهنه ی پارچه ای جدا کرده و دور بیاندازید و بعد اقدام به شستن کهنه ی پارچه‌ای کنید. این نوع کهنه های محافظ که از نوعی منسوج نبافته تهیه می شود در بسته بندی های مختلف و در داروخانه ها به فروش می رسند.
شستن کهنه ها
لازم است که یک سطل در دار محتوی آب و صابون حل شده، همواره در قسمتی از منزل نظیر حمام یا دستشویی در دسترس شما قرار داشته باشد تا به محض تعویض کهنه بعد از برداشتن کهنه ی محافظ و انداختن آن داخل کیسه ی زباله کهنه ی پارچه ای را داخل سطل محتوی آب و صابون قرار دهید. در پایان هر روز لازم است این کهنه ها از سطل خارج شده و داخل تشت یا ماشین های مخصوص شستن کهنه با اضافه کردن آب تازه و پودر صابون کاملاً تمیز شوند و بعد از آبکشی و آبگیری در معرض هوای آزاد خشک شوند. در صورتی که پوست کودک شما حساس است لازم می باشد که بعد از شستن کهنه ها برای بر طرف کردن کامل مواد شیونده آنها را دو یا سه بار آبکشی و آبگیری کنید و برای اطمینان بیشتر آن را توسط نور شدید خورشید و یا اتو خشک کنید.
نکته : هیچ گاه برای شست و شو یا نرم کردن کهنه ها از مواد سفید کننده و مواد نرم کننده ی شیمیایی استفاده نکنید؛ زیرا مواد موجود در سفید کننده ها سبب زبر شدن کهنه و حساس شدن پوست کودکتان می شود و مواد موجود در نرم کننده ها نیز اغلب به صورتیک لایه ی بسیار ظریف و نامرئی محافظ بر روی کهنه ها قرار می گیرند و مانع جذب کامل رطوبت توسط آنها می گردند.
کهنه های یک بار مصرف نظیر پوشک یا پمپرز
این قبیل کهنه ها به خاطر سهولت در استفاده و صرفه جویی در وقت انرژی مادران که بسیاری از انها شاغل نیز می باشند – امروزه طرفداران بسیار زیادی در کشورمان پیدا کرده است. اما از نظر کارشناسان امور بهداشتی و ... از جهاتی مورد انتقاد واقع شده اند. کهنه های یکبار مصرف از نظر زیست محیطی سه مشکل مهم به وجود آورده اند :
1- برای دفن آن به استفاده ی روز افزون از آنها فضای بسیار زیادی مورد نیاز می باشد.
2- مواد تشکیل دهنده ی این قبیل پوشک ها به مرور زمان تجزیه نشده و از بین نمی روند. در حقیقت مواد پلاستیکی موجود در آنها بعد از قرار گرفتن در معرض نور آفتاب پس از مدت بسیار طولانی – چیزی حدود چند دهه – به ذرات ریز پلاستیکی تجزیه می شوند.
3- ادرار و مدفوع جذب شده توسط آنها بدون تماس با هیچ نوع ماده ی ضد عفونی کننده، همراه با سایر زباله در محیط های طبیعی قرار می گیرند که به تدریج آلودگی های موجود در آنها به آب و هوای محیط های اطراف سرایت کرده و سبب بروزها و مشکلات بسیاری نی گردند.
* مواد استفاده شده در ساختمان این پوشک ها اعم از دستمال، پودر جاذب، چسب و ... در برخی از شیر خواران ایجاد آلرژی یا حساسیت نموده و مشکلاتی را برای آنان ایجاد می کند. (دقیقاً به همین دلیل است که برخی از مادران با داشتن شرایط اقتصادی مناسب، وقت کم و مشغله ی زیاد باز هم به استفاده از کهنه های پارچه ای روی می آورند.)
* پوشک های معمولی – و نه پوشک های کامل معروف به پمپرز – به دلیل نوع ساختمان خاص و نداشتن پودرهای جاذب اغلبخیلی زودتر از کهنه های پارچه ای از رطوبت انباشته شده و در نتیجه در فواصل زمانی کوتاه تری نسبت به این گونه کهنه ها کودک شما نیاز به تعویض پوشک پیدا می کند.
* استفاده ی مداوم و همیشگی از پوشک معمولی یا پوشک کامل بسیار پر هزینه تر از کهنه های پارچه ای بوده و برای قشر وسیعی از جامعه مقرون به صرفه نمی باشد.
* در هر صورت شما با در نظر گرفتن موارد فوق الذکر و شرایط خاص خود و کودکان می تانید، بهترین روش را برای تمیز نگه داشتن کودکتان انتخاب کنید.
نکته : در صورتی که کودک شما نسبت به مواد تشکیل دهنده ی پوشک کامل اصطلاحاً پمپرز – حساسیت ندارد و در اثر استفاده از آن دچار عوارض پوستی در ناحیه ی تناسلی و باسن نمی شود. مصرف این نوع از پوشک را در مواردی که بیرون از منزل به سر می برید مخصوصاً در هنگام مسافرت توصیه می کنیم.
زیرا : 1- تقریباً همه جا در دسترس بوده و شما بدون حمل بار اضافی می توانید هر زمان که نیاز بود آن را به تعداد لازم خریداری کنید.
2- از حمل تعدادی کهنه ی آلوده به ادرار و مدفوع و همراه داشتن آن برای ساعاتی از شبانه روز جلوگیری می شود.
3- در محیط خارج از منزل مخصوصاً در سفر که احتمالاً دسترسی کمتری به امکانات لازم جهت شست و شوی بهداشتی کهنه ها دارید نیاز شما را به این کار بر طرف می سازد.
4- با توجه به قدرت بالا مانع مرطوب و آلوده شدن لباس های کودک و نیز سوختگی پای او برای مدتی طولانی می شود و همین امر به آرامش خاطر بیشتر شما کمک می کند.
اجابت مزاج در شیر خواران
رفلکس گاستروکولیک : در بسیاری از مردم اجابت مزاج بلافاصله بعد از خوردن غذا اتفاق می افتد. زیرا پر شدن معده تمام دستگاه گوارش را تا انتها تحریک می کند. این حرکت انعکاس «رفلکس گاستروکولیک» نامیده می شود. اجابت مزاج غالب اوقات بعد از خوردن صبحانه انجام می شود؛ زیرا معده و روده ها بعد از استراحت طولانی شبانه، ناگهان با خوردن صبحانه پر و تحریک می شوند. در چند ماه اول زندگی – به خصوص در نوزادانی که به وسیله ی شیر مادر تغذیه میشوند – این رفلکس ممکن است با شدت خیلی زیادی بروز پیدا کند به طوری که بعد از خوردن هر وعده ی شیر، نوزاد اجابت مزاج داشته باشد. بدتر از این حال کودکی است که به محض این که شیر خوردن را شروع می کند رفلکس در او ایجاد شده و او را وادار به زور زدن می کند. در این حالت علیرغم چیزی را روده های نوزاد دفع نمی شود اما او تا زمانی که به مکیدن ادامه می دهد این رفلکس را احساس می کند و همچنان به زور زدن بیهوده ادامه می دهد. چنین نوزادانی اغلب به راحتی شیر نمی خورند و خیلی زود خسته . کلافه می شوند و در عین حال بعد از شیر خوردن نیز به خوب نمی روند. در این موارد لازم است، بعد از 10 دقیقه شیر دادن به مدت 15 دقیقه کودک را آزاد بگذارید و بعد شیر دادن را به مدت 10 دقیقه ی دیگر ادامه دهید.
مکونیوم : در یک یا دو روز اول بعد از تولد مدفوع نوزاد به رنگ سیاه مایل به سبز، نرم و بسیار چسبنده می باشد که به آن مکونیوم یا در اصطلاح سنتی «مامیزه» می گویند. این حالت خاص مدفوع در روزهای بعدی به تدریج تغییر کرده و شکل طبیعی به خود می گیرد.
نکته : در صورتی که مزاج نوزادتان تا انتهای روز دوم بعد از تولد کار نکند لازم است، فوراً به پزشک مراجعه کنید؛ زیرا احتمال وجود انسداد در مجاری دفع مدفوع یا سایر بخش های دستگاه گوارش به وجود می آید. البته امروزه در بسیاری از بیمارستان ها و زایشگاه ها قبل از انجام عمل اجابت مزاج توسط مادر و نوزاد بعد از زایمان آن دو را از بیمارستان مرخص نمی کنند و به این وسیله به تشخیص و درمان زودرس مشکلات به وجود آورنده ی این عارضه کمک می کنند.
