مواد تشکیل دهنده گل بابونه
اسانس بابونه، سزکوی ترپن کامومیلول، اترهای کاپریک، مونیلیک، اومبلیفرون، فورفورول، یک اسید چرب، رزین ها، تانن و ...
در هر 100 گرم بابونه 36/0-20/0 گرم اسانس موجود است که رنگ آن آبیِ تیره است؛ سپس تحت تأثیر هوا و نور به رنگ سبز، سپس قهوه ای در می آید. بوی تند آن و طعمش تلخ است؛ یک جزء آن در 10-8 جزء الکل 95 درجه حل شده و پارافین آن جدا می شود. رنگ اسانس به علت وجود ماده ای به نام آزولِن و کاربوری به نام وردازولِن است و خواص ضدّ التهابی موجود در بابونه به علت وجود همین دو ماده است. از اسانس بابونه یک گلیکوزید استخراج کرده اند که به مقدار طبی فعالیت عضلاتِ صاف را کم کرده و اگر به مقدار زیاد تجویز شود، عضلات مزبور را فلج می سازد.
اسانس بابونه به مقدار 5 درصد تا 30 درصد مقوی معده و ضد عفونی کننده دستگاه تنفس و خواب آور خوبی است. به علت وجود ماده ضدّ ورم و آنتی بیوتیک موجود در بابونه، یک شرکت دارویی در آلمان، مجموعه ای از مواد استخراج شده این گیاه را به نام کامیلوزان تهیه کرد و برای درمان آنژین ها، در اختیار همه جهانیان گذاشت. کامیلوزان که در همه داروخانه های ایران نیز یافت می شود، مایعی است که چند قطره از آن را در نصف استکان آبِ نیم گرم ریخته غرغره می کنند و در آنژین ها ورم مخاط گلو را به سرعت از بین می برد؛ علاوه بر ورم مخاط گلو، بابونه ورم ملتحمه چشم را نیز درمان می کند.
بابونه در کتب اروپایی
خلاصه آنکه گل بابونه به علت خواص متعدد طبی و عطر مطبوعی که دارد، در سراسر اروپا شهرت و رواج کامل یافته است و در همه خانه ها و کافه رستوران ها آن را مثل چای دم کرده می خورند. زیرا در طی چند قرن اخیر، بر پزشکان اروپا ثابت شده است که بابونه مقوی معده و اعصاب است و در هضم غذا مؤثر است؛
نفخ معده و روده ها را از بین می برد؛ قولنج دردناک و تشنجی را درمان می کند؛ مانند آسپرین، ضد درد است؛ سردرد و کمر درد و هر گونه درد، التهاب، عوارض و ناراحتی های حاصل از گریپ را از بین می برد و در تحلیل ورم گلو و معالجه آنژین بی نظیر است.
به سبب همین خاصیت ها بود که یکی از لابراتوارهای داروسازی آلمان از بابونه عصاره ای گرفته و به نام کاملیلوزان (از کامیل که به زبان آلمانی، به معنی بابونه است، مشتق شده است)، برای درمان آنژین ها در همه جای دنیا رواج داده است (غرغره آن بیشتر مورد استعمال دارد).
علاوه بر این ها، بابونه برای درمان انواع گوناگون بیماری هایی که ظاهراً هیچ گونه ارتباطی یا یکدیگر ندارند، از قبیل رماتیسم و التهاب چشم، قاعدگی دردناک بانوان، کرم روده ها و ... در اروپا تجویز می شود.
همه این خواص که برای بابونه شرح دادیم، در کتبی که منحصراً به طب گیاهی اختصاص دارد، به زبان های اروپایی چاپ و در دسترس عموم مردم قرار داده شده است. نگارنده این سطور متجاوز از سی جلد از کتب مزبور را که اثر مؤلفان مختلف است، دیده و بیش از ده مجلد از آن ها را در اختیار دارد؛ از مطالعه این کتاب ها چنین بر می آید که طب گیاهی در کشورهای اروپا بر خلاف ایران) همه جا رسوخ و نفوذ دارد، و نه تنها توده مردم، بلکه پزشکان و داروسازان نیز از هواخواهان و معتقدان آن هستند، اعتقادی که از روی تعصب جاهلانه و کورکورانه نیست، بلکه بر مبنای دانش و آزمایش های علمی استوار است. زیرا برای اینکه خواص درمان بخش و معجزه آسای این گیاهان دارویی را تعیین کنند، نخست به آزمایش آن ها بر روی حیوانات می پردازند؛ مثلاً پروفسور پارتوریه که از متخصصان معروف بیماری های کبد است، با تزریق جوشانده کاسنی در ورید سگ، مشاهده کرد که حجم صفرای مترشحه از کبد، چهار برابر شد و از اینجا استنباط کرد که یکی از خواص طبی کاسنی عمل ترشح و دفع صفرا از کبد است.
پروفسور شابرول نیز در آزمایش دیگری که روی حیوانات انجام داد، به تجربه معلوم کرد که کاسنی ترشح بول را نیز تحریک می کند. در مورد بابونه نیز نظیر همین آزمایش ها را انجام داده و اطمینان کامل به خواص درمان بخش و معجزه آسای این گیاهان دارویی را تعیین کنند، نخست به آزمایش آن ها بر روی حیوانات می پردازند؛ مثلاً، پروفسور پارتوریه که از متخصصان معروف بیماری کبد است، با تزریق جوشانده کاسنی در ورید سگ، مشاهده کرد که حجم صفرای مترشحه از کبد، چهار برابر شد و از اینجا استنباط کرد که یکی از خواص طبی کاسنی عمل ترشح و دفع صفرا از کبد است.
پروفسور شابرول نیز در آزمایش دیگری که روی حیوانات انجام داد، به تجربه معلوم کرد که کاسنی ترشح بول را نیز تحریک می کند. در مورد بابونه نیز نظیر همین آزمایش ها را انجام داده و اطمینان کامل به خواص آن پیدا کرده اند؛ مثلاً برای اثبات خاصیت ضد التهابی و ضد ورمی - که در بابونه هست و به اتکای این خاصیت آن را برای درمان ورم ملتحمه چشم و ورم گلو در آنژین ها و سایر ورم هایی مخاطی تجویز می کنند - در سال 1942، پومر با چکاندن یک ماده محرک شیمیایی در چشم خرگوش، در او ورم ملتحمه ایجاد کرد، سپس با شستن چشم این حیوان، با دم کرده گل بابونه، ورم ملتحمه را درمان کرد.
هانری لکلرک، که از پزشکان متخصص در طب گیاهی است، ثابت کرد که بابونه هرگونه التهاب و درد و ناراحتی های موجود در گریپ را از بین می برد و بینگ ثابت کرد که علت کاهش درد این است که بابونه اثر بی حس کننده و ضد تشنج دارد و نیز به تجربه ثابت کرد که پس از خوردن دم کرده بابونه گلبول های سفید خون، که دفاع بدن به عهده آن ها است، سه برابر شده و التهابات و ترشحات چرکی مخاط ها درمان می شود.
علاوه بر آزمایش گیاهان بر روی حیوانات، که پزشکان و فیزیولوژیست ها انجام می دهند، شیمیست ها نیز در آزمایشگاه ها به تجزیه گیاهان طبی می پردازند تا معلوم کنند که این گیاهان از چه موادی ساخته شده است و علت بروز خواص درمان بخش آن ها، مربوط به کدام ماده است. از تجزیه کامل بابونه، مواد مختلفی در آن کشف کردند که یکی از آن ها اسانس مخصوصی است که رنگ آن آبی تیره است و باز با تجزیه معلوم کردند که رنگ اسانس به علت وجود ماده ای به نام آزولن و وردازولن است. آن گاه با آزمایشی که از این دو ماده روی حیوانات به عمل آوردند، معلوم شد که خواص التهابی و ضد ورم موجود در بابونه به علت وجود همین دو ماده است و یونکمان نیز از همین اسانس یک گلیکوزید استخراج کرد که با آزمایش بر روی حیوانات، معلوم شد فعالیت عضلات صاف را کم می کند و از این راه، خاصیت ضد تشنجی بابونه را اثبات کرد.
به اتکای همین آزمایش ها و تجزیه های شیمیایی است که لابراتوارهای بزرگ داروسازی اروپا بسیاری از اسپسیالیته ها (داروهای اختصاصی) را بر مبنای گیاهان طبی ساخته و به صورت قرص، شربت، قطره و آمپول به معرض فروش در بازارهای دنیا می رسانند که یکی از آن ها، عصاره همین بابونه به نام کامیلوزان است که عیناً همان خواص بابونه را دارد.
