آقای دکتر عباس مومن زاده فوق تخصص عفونی اطفال پاسخ می دهد.
آبله مرغان چه بیماری است و با چه علائمی در کودکان دیده می شود ؟
آبله مرغان یک بیماری ویروسی است . همیشه نیاز به آنتی بیوتیک ندارد . در موارد خاصی ممکن است که پزشک تصمیم بگیرد که آنتی بیوتیک بدهد. چون یک بیماری تب دار است دلیل بر این نیست که خانواده ها حتما اصرار کنند که بیمارشان آنتی بیوتیک دریافت کند . یک بیماری ویروسی واگیردار است . اگر فردی که با بیمار درتماس است مستعد باشد آنرا می گیرد . عفونت قاعدتا از راه هوا و دانه های معلق در دستگاه تنفسی فرد بیمار پراکند شده است و به دستگاه تنفسی فرد مستعد کننده می رود . یا از طریق مستقیم یعنی دستشان آلوده است و تاول های روی دست پُر از ویروس است و این ویروسها بیماری را منتقل می کنند . پس یک بیماری ویروسی مسری است و چون در کشور ما واکسیناسیون انجام نمی گیرد بچه ها معمولا از دوسالگی تا دوازده سالگی به این بیماری مبتلا می شوند . عده ای هستند که در زیر دوازده سالگی این بیماری را نگرفته اند و بعد از دوازده سالگی مبتلا می شوند که بعدا در مورد آنها صحبت می کنیم . آبله مرغان در بچه هایی که شرایط عادی دارند و بیماری های زمینه ای ندارند ، یک بیماری خوش خیم و خود محدود شونده است . اگر ما کاری به کار آن نداشته باشیم بتدریج بهبودی پیدا می کند و بیمار خوب می شود و نیاز به درمان هم ندارد . مخزن ویروس در انسان است و این ویروس در حیوانات وجود ندارد . این ویروس در افراد بالغ یعنی بیشتر از سیزده سال و در افرادی که عیب ایمنی دارند و در افرادی که بیماری زمینه ای دارند ، ممکن است بیماری برای آنها ایجاد کند که این بیماری برای آنها خطرناک باشد . و پزشک به امید اینکه این بیماری خود محدود شونده است ننشیند و این بیماران را تحت درمان قرار بدهد . این ویروس برای اولین بار انسان را مبتلا به آبله مرغان می کند ولی ویروس آن برای همیشه در سیستم عصبی حسی بطور نهفته باقی می ماند و هر وقت که شرایط ایجاد بکند یعنی ضعف ایمنی ایجاد بشود و سنی از بیمار بگذرد ، برای بار دوم آبله مرغان نمی گیرد بلکه زُنا می گیرد . زنا در بچه ها کم است . زنا را افراد مسن می گیرند که در کودکی آبله مرغان گرفته اند و حالا به دلایلی سیستم ایمنی شان کاهش پیدا کرده و بعد زنا می گیرند . بچه هایی که در نوزادی آبله مرغان بگیرند ، زُنا را زودتر می گیرند . اینها بچه هایی هستند که ممکن است در پانزده سالگی هم زنا بگیرند . بنابراین زنا در تمام سنین دیده می شود ولی در اطفال خیلی نادر است . راه سرایت این بیماری مستقیم و از راه تنفس است . دو روز قبل از اینکه بیماری خودش را نشان بدهد ، بیمار ، بیماری را به دیگران منتقل می کند . پس بچه ای که در مدرسه رفته و ویروس در دستگاه تنفسی خودش هست ، ویروس را به بچه های دیگر منتقل می کند و بعد می بینید که در یک مدرسه یک کلاس همه آبله مرغان گرفته اند . خوشبختانه این بیماری در بچه های سالم و در بچه هایی که بیمار نیستند ، یک بیماری خوش خیم است . پس قبل از بروز بیماری اینها عارضه دارند . سه تا هفت روز بعد هم ممکن است که بیمار دیگران را مبتلا به آبله مرغان بکند . علم پزشکی پیشنهاد می کند که تا ده روز بیمار با کسی در تماس نباشد . ولی تا هفت روز بعد دیگر مسری نیست . اینکه اصرار داریم که ده روز باشد برای این است که بچه ای که بیماری ویروسی گرفته بهتر است که در منزل استراحت کند و با دیگران در تماس نباشد که یک بیماری هم اضافه بگیرد یا اتفاق دیگری برایش بیفتد . از وقتی که ویروس وارد بدن فرد می شود تا روزی که دانه هایش بیرون می آید پانزده روز است ولی دیده شده که ده تا بیست روز هم طول کشیده است تا نشانه هایش پیدا بشود .
به جزء دانه های روی بدن ، این بیماری چه علائمی دارد ؟
یک بیماری تب داری است که دو روز قبل از بیماری ممکن است که بچه کمی تب دار باشد و کسالت داشته باشد . ممکن است که بچه از درد شکم شکایت کند یا ممکن است که بگوید سرم درد می کند . بعد از دو روز ، مادر می بیند که بچه اش تب کرد یا اگر تب خفیفی داشت تبش بیشتر شد و دانه هایی روی بدنش ظاهر شد . مادر بزرگ ها که تجربه دارند می گویند که آبله مرغان است . روندش به این صورت است که یک تعدادی دانه روی بدن می زند که قرمز رنگ است و برجسته هم نیست . این دانه ها در کمتر از بیست و چهار ساعت تا چهل و هشت ساعت ، این دانه ها بزرگ می شوند و کمی قوام پیدا می کنند و بعد روی شان یک تاول می زند .این تاول روشن است و پر از ویروس است و در عرض چهل و هشت ساعت از وسط شروع به خشک شدن می کند . این دانه ها باعث خارش می شود . بخاطر همین بچه می خاراند و زخم می کند و ممکن است که عفونت روی آن سوار بشود . پزشک باید درمانی بکند که جلوی خارش بچه را بگیرد . مثلا ده تا دانه است و در عرض چهلو هشت ساعت که این ها خوب می شوند ، دوباره دانه های جدیدی پیدا می شود . یک یدر مرحله ای است که تازه دانه زده و یکی در مرحله ای است که کمی برجسته شده و یکی در مرحله ی تاول است . این دانه ها بیشتر در بدن شروع به زدن می کند و در پوست سر هم می زند ، روی اندام ها هم می زند ولی در کف دست و پا کمتر می زند . اگر ما آرام روی تاول دست بکشیم زیر آن نرم است . یک بیماری دیگری هم هست که حساسیت زا است و در اثر آلرژی بوجود می آید که بیشتر به اندامهای تحتانی می زند و فکر می کنند که آبله مرغان است ولی وقتی ما به آنها دست می زنیم ، آنها سفت هستند و ممکن است که در وسط شان یک تاول شروع به چروکیده شدن بشود ولی تاول روی بدن و سر و صورت نمی زند .
من بیست و نه ساله و حامله هستم . پسربرادر من آبله مرغان داشت و من او را بوسیدم . به من گفتند که اگر در بچگی آبله مرغان گرفته ای مشکلی پیش نمی آید . مادرم یادش نمی آید که من آبله مرغان گرفته ام یا نه . می خواهم بدانم که اگر من در بچگی آبله مرغان نگرفته باشم ، آیا این برای جنین من خطری را بوجود می آورد ؟
آبله مرغان بیمای شایعی است و احتمالا این مادر قبلا به آن مبتلا شده است . حالا اگر این خانم مبتلا نشده باشد ، فقط 25 درصد احتمال دارد که نوزاد ایشان آلوده بشود . ولی همه ی این 25درصد که آلوده می شوند علامت دار نیستند . اگر فرد در سه ماهه ی اول بارداری مبتلا بشوند ممکن است که بچه شان یک عوارض و ناهنجاریهایی را از خودش نشان بدهد . اگر فرد در سه ماهه ی دوم بارداری مبتلا بشود یعنی نشانه های آبله مرغان روی بدن مادر باشد ، فقط 2 درصد این بچه ها ممکن است که ناهنجاریهایی را پیدا کنند . الان ناهنجاری ها را با سونوگرافی و وسایلی که داریم می توانیم تشخیص بدهیم که آیا این واقعیت دارد یا ندارد . اگر مادر آبله مرغان را پنج روز قبل از اینکه وضع حمل بکند و دو روز بعد از اینکه وضع حمل کرد ، بگیرد و علائم آنرا ببینیم ، ممکن است که بچه ی این فرد دچار مشکل بشود . حالا اگر خانمی هست که آبله مرغان را گرفته ، ما می توانیم یک گاماگلوبولین مخصوص آبله مرغان که دوز آن هم مشخص شده ، به این مادر باردار بزنیم . ما نمی توانیم بگوییم که این صددرصد از آلوده شدن بچه پیشگیری می کند ولی در تعدادی امید این را داریم که این اتفاق نیفتد . اگر ما بخواهیم به این مادر داروهای ضد آبله مرغان بدهیم ممکن است که برای بچه ضرر داشته باشد . پس باید دست نگه داریم مگر این که شرایط خاصی ایجاد بشود . حالا بچه ای که آبله مرغان می گیرد ممکن است که دانه های آن از ده تا شروع می شود تا هزارو پانصد دانه . یکی ده تا دانه می زند ، یکی سیصد تا دانه و یکی هزار و پانصد دانه می زند. ممکن است که این مادر ده تا دانه ی آبله مزغان زده است و کسی نفهمیده و خودش خوب شده باشد . بهتر است که این خانم تحت نظر دکتر زنان قرار بگیرند تا اگر لازم شد ، آنها اقداماتی را انجام بدهند . این بیماری شایع فصل پاییز و بهار است
اگر پسر در سنین کودکی آبله مرغان نگیرد و در سنین بالا مبتلا بشود آیا احتمال ناباروری در آن زیاد می شود ؟
این از باورهای غلط است ولی اگر کودکی بعد از دوازه سالگی مبتلا به آبله مرغان بشود ممکن است که خطرناک باشد و ما برای آنها فورا درمان انجام می دهیم .
بعضی از مادران فرزندان سالم خود را در معرض این بیماری قرار می دهند . آیا این درست است ؟
خیر . این خیلی خطرناک است . اگر برادری این بیماری را بگیرد و خواهر یهم داشته باشد که با هم در خانه ای باشد ، ما منتظر نمی شویم که این خواهر هم بیماری را بگیرد. ما درمان را برای خواهرشروع می کنیم .هفتاد و دو ساعت قبل از اینکه نشانه های بیماری بروز بکند ، این بچه را تحت درمان قرار می دهیم زیرا نگرانی ما این است که نکند بیماری خطرناک تری را بگیرد . ما توصیه نمی کنیم که یک بچه ی سالم را در کنار بچه ی بیمار قرار بدهید زیر ممکن است که حمله ی ویروس زیاد بشود .
من سی ساله هستم و در کودکی آبله مرغان نگرفته ام . اگر در این سن این بیماری را بگیرم علائم آن شدیدتر خواهد بود ؟
بله . این امکان وجود دارد. البته نباید ایشان نگران باشند . اگر ایشان آبله مرغان گرفتند داروی آن موجود است . و ایشان را مورد درمان قرار می دهیم .
اینکه می گویند : بچه ها تا یکسالگی از گرفتن آبله مرغان مصون هستند درست است ؟
دوره ی آبله مرغان دوازده ماهگی تا هجده ماهگی است . پس در دوسالگی امکان بروزآن هست . بشرطی که مادر ایمنی داشته باشد زیر یک سال امکان ابتلاء کمتر است ولی اگر مادر ایمنی نداشته باشد و نوزاد در معرض خطر قرار بگیرد ممکن است که بچه زودتر مبتلا بشود . در آن موقع شرایط خطرناک تر است . نوزاد بیماری را به فرم خطرناکی می گیرد . تمام نوزادانی که مادرشان پنج روز قبلا از زایمان یا دو روز بعد از تولد مبتلا به آبله مرغان بشوند ما به بچه یک ویال ایمونوگلوبولین اختصاصی آبله مرغان را می زنیم و اگر لازم شد درمان را هم شروع می کنیم . بچه ها تا یکسال اگر آبله مرغان گرفتند و پزشک تشخیص داد که این بیماری دارد روند خطرناکی به خودش می گیرد ، آنرا درمان می کنند . اگر بیماری یک سیر معمولی داشت و خودش محدود شونده بود ، بچه را تحت نظر می گیریم . باید مراقب و مواظب بچه باشیم که بیماری سیر خطرناکی به خودش نگیرد . تب در آبله مرغان ممکن است که تا چهار روز هم طول بکشد و این باعث نگرانی خانواده ها نشود . اگر بچه تب داشت نباید از آسپرین استفاده بکنیم . بچه هایی در زیر درمان آسپرین هستند در گروه خطر قرار می گیرند . ما اینها را درمان می کنیم مثلا بچه هایی که روماتیسم مزمن دارند یا درمان می گیرند یا کرتُن می گیرند ، ما اینها را جزء گروه های خطر قرار می دهیم و آنها را درمان می کنیم .
من 28 سال دارم و در کودکی آبله مرغان گرفته ام . دو هفته پیش مبتلا به زُنا شده ام و درمان کرده اند . آیا امکان دارد که دوباره به زنا مبتلا بشوند ؟
انسان برای اولین بار آبله مرغان می گیرد و برای مرتبه ی دوم زنا می گیرد . اگر سیستم ایمنی این خانم خوب نباشد امکان دارد که دو تا سه بارهم زنا بگیرند . واکسن های جدیدی هم برای زنا آمده است . هنوز در دسترس همگان نیامده است . زنا را هم درمان می کنیم . زنا در افراد مسن همراه با دردهای شدید است که ما آنرا هم درمان می کنیم . و نشانه های بیماری را کم کرد .
پسر من 6 سال دارد . در دوماهگی بدنش جوش هایی زد و دکتر گفت که این آبله مرغان است . ولی بدنش خارش نداشت و در صورتش هم هیچ جوشی نزد . آیا ممکن است که پسر م دوباره آبله مرغان بگیرد ؟
اگر یک بار آبله مرغان بگیریم ، قادعدتا دیگر آبله مرغان نمی گیریم و بعدا زنا می گیریم . اگر تشخیص درست بوده که بچه آبله مرغان گرفته است و اگر تشخیص درست نبوده و آن دانه های آلرژی بوده که مربوط به مواد غذایی بوده است باید بررسی بشود . حالا اگر تشخیص هم درست نبوده ، پسر ایشان آبله مرغان می گیرد و مشکلی هم ندارد .
آبله مرغان ممکن است که در دهان هم بزند که مشکلی ایجاد نمی کند . در دخترخانم ها ممکن است که آبله مرغان در دستگاه خارجی شان هم بزند که کمی ناراحت کننده است ولی مشکلی ندارد . اگر آبله مرغان در چشم بزند حتما باید پزشک آنرا معاینه کند . باید ببیند که این دانه روی کدام قسمت چشم زده است و خطرات مخصوص به خودش را دارد و باید حتما درمان بشود . این بیماری خود محدد شونده است ولی در شرایط خاصی هم عوارض دارد می شود. کسانی که مشکل ایمنی داشته باشند . مثلا داروهای شیمی درمانی مصرف می کنند یا پیوند زده اند یا بیماری حالت پیش رونده پیدا کرده است یا اینکه بیمار دانه را خارانده و زخم ایجاد شده است و میکروب از راه پوست وارد بدنش شده است . خود ویروس در ریه ممکن است که بیماری تولید کند . اینها در شرایط خاص است . این ها در بچه های معمولی وجود ندارد و مردم نگران نباشند . در یک شرایط خاص است که بیماری زمینه ای وجود دارد و بیمار تحت درمان است و آبله مرغان می گیرد . پزشک مخصوص کودک همه ی اینها را می داند و اقدامات درمانی لازم را انجام می دهد .
یک گروه دیگر که آبله مرغان می گیرند و ممکن است که عوارض ایجاد کند همان خانمهای باردارهستند که ممکن است برای جنین شان عوارضی پیش بیاید . الان با تجهیزاتی که ما داریم می توانیم این عوارض را تشخیص بدهیم و درمان بکنیم .
واکسن آبله مرغان را تا چه سنی می شود تزریق کرد ؟
این واکسن را در هر سنی می توان تزریق کرد . معمولا باید آنرا در دوازده ماهگی تا هجده ماهگی بزنیم . ما این واکسن را در بچه ها تا دوازده سالگی هم می زنیم . اگر واکسن را در دورازده سالگی بزنیم یک دوز می زنیم . و95 تا 98 درصد هم در بچه ها ایمنی ایجاد می کند . اگر خواستیم واکسن را بالای دوازده سالگی بزنیم باید به فاصله چهار تا هشت هفته دو دوز یعنی دو تا واکسن بزنیم . اگر یک دوز بزنیم حدود 80 درصد ایمنی می گیریم . اگر دو دوز بزنیم تا 99 درصد ایمنی می گیریم . داستان واکسن داستان خاص خودش را دارد . اگر قرار شد که واکسن آبله مرغان را بزنیم تا بچه های دوازده سال مشکلی ایجاد نمی کند . اگر بخواهیم به بچه های زیر دوازده سال واکسن بزنیم ، باید80 درصد بچه ها را واکسن زده باشیم.این کار درستی نیست که در مطب ها و داروخانه ها واکسن زده بشود .
یک بچه ی سه ساله دارم که تب دارد و دور دهانش تب خال زده است . آیا این می تواند از علائم آبله مرغان باشد ؟
خیر . ما در بچه ها یک تب خال دهانی داریم که بسیار بیماری شدید و تب داری است . وقتی برای اولین بار این تب خال دهانی زده می شود تمام لثه ها قرمز می شود و اگر آب دهان هم به دور لب زده بشود ، دور لب هم تب خال می زند . اینها هم درمان دارد . بعضی از بچه ها به آب دهان خودشان حساسیت دارند و وقتی آب دهان شان به دور دهان شان ریخته می شود ، دور دهان شان قرمز می شود ولی اینها تب ندارند .
پسر من هفت ساله است . تابحال با هر بچه ای که مبتلا به آبله مرغان بوده در تماس بوده ولی مبتلا نشده است . آیا او در بزرگسالی مشکلی خواهد داشت ؟
ممکن است که این بچه آبله مرغان را گرفته باشد و بیماری تشخیص داده نشده باشد . ممکن است کسی با ده تا دانه قرمز هم آبله مرغان بگیرد و کسی متوجه نشود . اگربعد از دوازده سالگی آبله مرغان گرفتند مشکلی ندارد و ما او را درمان می کنیم .
در فصل گرما چطور از بچه ای که آبله مرغان گفته مراقبت کنیم . چکار کنیم که اثر این تاول ها روی بدن بچه نماند ؟ در مورد استحمام مکرر بچه هم توضیحاتی بفرمایید .
حمام کردن ممنوعیتی ندارد . ولی در موقع حمام کردن باید در دو کار دقت کرد . یکی اینکه ما با فشار آب شدید بچه را حمام نکنیم . یعنی آب را با فشار کم روی بچه بریزیم مثل آبی که از آفتابه می آید . بعضی از بچه ها خیلی خارش دارند . می توان کمی جوش شیرین در آب ریخت و بدن شان را با آن شست ولی نباید خیلی بچه را لیف و صابون بزنند و دانه ها را بترکانند . حوله را نباید به بدن بکشند ، فقط باید خشک کنند . بچه ای که مشکلی ندارد می شود صبر کرد تا شش روز بعد که دانه ها هم سیاه شدند می توانند یک حمام کلی بگیرد . دانه های قرمز خودش تا سه الی چهار هفته از بین می رود ودوماه بعد یک دانه های سفید رنگی روی بدنشان می ماند . برای اینها هیچ اقدامی نباید بکنیم . بنظر من دانه های آبله مرغان را نباید دستکاری کرد . هر دستکاری که بکنیم تاول پاره می شود و ممکن است که این میکروب ها وارد بدن بشود و باعث مشکلاتی بشود . در این دوره باید غذای سالم به بچه بدهند که خوب پخته شد باشد بخصوص سبزیجات و میوه جات لبنیات به بچه بدهند . شیر به بچه بدهند . شیر یک غذای کاملی است و دلیلی ندارد که چون بچه تب دارد به او شیر ندهیم . پرهیزی ندارند ولی سوسیس و کالباس نخورند .
نگهداری واکسن آبله مرغان سخت است . وقتی آن را باز می کنند باید زود مصرف بشود . اگر می خواهندکه این واکسن را برای همه بزنند مثل خارج از کشور باید برای همه و زیر دوازده سال واکسن بزنند . در ضمن بعد از زدن واکسن تا شش هفته نباید آسپرین مصرف کنند . چون ما این واکس را روتین نمی زنیم یعنی همه نمی زنند ،هیچ کس نباید بزند . چون بچه های بزرگتر دچار آبله مرغان های وخیم تر می شوند و این خطرناک است . ما بیماری که خود محدود شونده است نباید خیلی دستکاری کنیم . بیماری که آبله مرغان دارد نباید آسپرین بخورد و از مواد کرتُنی نباید استفاده کنند . برای تب هم می توانند از استامینوفن استفاده کنند ولی اگر بچه می تواند تب را تحمل کند ، بهتر است که آنرا هم نخورد .
