دکتر آزیتا صفارزاده کرمانی
جراح و متخصص زنان و زایمان ، فلوشیپ نازایی و لاپاراسکوپی از فرانسه
در دوران بارداری باید رعایت بهداشت دهان و دندان (استفاده از مسواک و نخ دندان و دهان شویه) به طور منظم انجام شود و خونریزی یا حالت تهوع نباید مانع مسواک زدن یا استفاده از نخ دندان شود. در صورت تهوع باید دهان به دقت با آب شسته و سپس مسواک زده شود ضمن اینکه استفاده از تغذیه مناسب در دوران بارداری و مراجعه به مرکز بهداشتی – درمانی نیز در هر سه ماهه بارداری ضروری است.
توصیه ها
در دوران بارداری باید رعایت بهداشت دهان و دندان ( استفاده از مسواک و نخ دندان و دهان شویه) به طور منظم انجام شود و خونریزی یا حالت تهوع نباید مانع مسواک زدن یا استفاده از نخ دندان شود. در صورت تهوع باید دهان به دقت با آب شسته و سپس مسواک زده شود ضمن اینکه استفاده از تغذیه مناسب در دوران بارداری و مراجعه به مرکز بهداشتی – درمانی نیز در هر سه ماهه بارداری ضروری است.
درمان های دندانپزشکی در طول مدت بارداری شامل درمانهای ساده و پیشگیرانه ، مانند جرم گیری و ترمیم پوسیدگی هاست . انجام درمانهای پیچیده تر معمولا به بعد از این دوران موکول می شود ، مگر اینکه به دلیل ابتلای مادربه درد دندان ، گریزی از آنها نباشد. در 3 ماهه اول بارداری جنین در رحم مادر ، در حال شکل گیری است و از آنجا که مصرف برخی داروها ( از جمله داروهای مسکن ) و احتمال بروز عفونتهای دندانی می تواند روی روند رشد و تکامل جنین اثر بگذارد ، ترجیح بر آن است که مادران درمانهای دندانپزشکی را به 3 ماهه دوم موکول کنند.
در این دوران خانمها باید احتمال حاملگی خود را با دندانپزشک در میان بگذارند چرا که طرح درمان انتخابی و نوع داروهای تجویزی توسط دندانپزشک ممکن است روی سلامت جنین اثر مستقیم یا غیر مستقیم داشته باشد.
دغدغه خاطر دیگر مادران در این موارد ، اثر تابش اشعه ایکس حین تهیه عکس رادیو گرافی است که ممکن است برای جنین خطرناک باشد اما تحقیقات نشان می دهند که در صورت استفاده مادر از روپوش سربی که حین انجام رادیو گرافی از آن استفاده می شود ، هیچ خطری متوجه جنینی که در شکم دارد نیست ، مخصوصا اگر مادر در سه ماهه دوم بارداری باشد . با این وجود اغلب دندانپزشکان ، تا حد امکان، از انجام رادیو گرافی برای مادران حامله اجتناب می کنند.
در دوران بارداری، تغییرات هورمونی بدن مادر ، او را مستعد ابتلا به بیماری و التهاب لثه می کند. روی همین اصل دندان پزشکان به زنان حامله توصیه می کنند بیش از سایر دوران زندگی به رعایت بهداشت دهان و دندان خود بپردازند.
مادران باردار در این دوران به دلیل تغییرهای هورمونی و وجود جنین ، به مراقبتهای خاصی نیاز دارند و مراقبت های دندان پزشکی به دو گروه کنترل پوسیدگی و کنترل بیماریهای لثه تقسیم می شوند.
تهوع مکرر ، سطوح دندان را به تدریج در معرض اسید معده قرار می دهد که این اسید می تواند بافت سخت دندان را از بین برده و باعث پوسیدگی آن شود. بیشتر زنان باردار ، علاقه زیادی به مصرف مواد قندی و شیرینی یا مواد ترش دارند که در این دوران به علت استفاده مکرر از این مواد دندان هایشان دچار پوسیدگی می شود.
همچنین در دوران بارداری بخصوص ماه های آخر ظرفیت معده کاهش می یابد بنابراین به مقادیر کمتر ولی دفعات بیشتر غذا خورده میشود و امکان تشکیل پلاک میکروبی که عامل پوسیدگی دندان می باشد افزایش می یابد .
توجه به دندان ها برای زنان باردار بسیار مهم است زیرا مقداری از کلسیم و مواد معدنی در این هنگام به مصرف جنین می رسد، لذا به غذای زنان باردار باید توجه مخصوص نمود تا جبران این کمبود بشود. غذای زنان باردار باید شامل کلسیم ، فسفر و ویتامین ها که برای دندانها ضروری است باشد. این مواد بوسیله شیر ، تخم مرغ، میوه، سبزی و کره به بدن می رسد.
با توجه به اینکه التهاب لثه آسیبی برای جنین به همراه ندارد پس در چنین مواقعی درمان را تا زمان تولد نوزاد به تعویق انداخته و مراجعه به دندان پزشک در برطرف کردن این مشکل ضروری و لازم می باشد . در دوران بارداری ، لثه ها و دندانها همچون دیگر نسوج بدن تحت تاثیر شرایط خاص حاملگی قرار می گیرد و به دلیل تغییرهای هورمونی در دوران بارداری ، بیشتر التهاب لثه (ژنژویت حاملگی) در ماه دوم یا سوم بروز کرده و تا ماه هشتم شدت آن افزایش می یابد و پس از آن و در دوران پس از زایمان ، روند کاهشی دارد . حساسیت لثه ممکن است در این دوران سبب شود که زنان باردار به خوبی از مسواک و نخ دندان استفاده نکنند و در نتیجه پلاک میکروبی که روی دندانها به صورت مستمر تشکیل می شود به خوبی تمیز نشده و التهاب لثه و پیشرفت بیماری را بدتر کند.
تمیز نگاه داشتن حفره دهان فواید بسیاری در بر دارد:
- دهان کثیف بیماریهای مختلفی را به وجود می آورد که اغلب بسیار ناراحت کننده است و برای اطرافیان نیز مشمئز کننده و زیان بخش است.
- شستن دستها قبل از شروع به غذا خوردن ضروری و واجب است این عمل از انتقال آلودگی های دست به دهان جلوگیری می کند.
- حساسیت دندانها نسبت به سرما و گرما و شیرینی ها ، درد هنگام جویدن غذا و وجود نقاط قهوه ای و یا سیاه بر روی دندانها از علائم بیماریهای دندان می باشد.
- درد و قرمزی و تورم لثه و خونریزی لثه بعد از مسواک زدن می تواند از علائم بیماریهای لثه باشد.
- نباید پس از نوشیدن مایعات بسیار سرد ، مایعات گرم نوشید و یابالعکس.
- شستن دهان و دندانها را قبل از خواب نباید فراموش نمود زیرا در مدت هشت ساعت خواب، میکروب های موجود می توانند زیانهای فراوانی را ببار آورند.
- اگر کانون چرکی در دهان موجود باشد بیماریهای بسیار خطرناک داخلی را سبب می شوند ، به علاوه ممکن است این عفونت ها به گلو و از آنجا به گوش میانی و بینی رسیده سبب ایجاد چرک گوش ، اختلالات گوارشی ، عفونتهای تنفسی ، ناراحتی های خونی و غیره شود. ایجاد خراش در زبان ممکن است باعث ورم چرکی زبان و بیماریهای عفونی دیگر دهان مثل برفک و غیره شود.
- رعایت بهداشت دهان و دندان از پوسیدگی و خرابی دندان ها و بیماریهای لثه و بوی بد دهان جلوگیری می کند.
توجه به دندان ها برای زنان باردار بسیار مهم است زیرا مقداری از کلسیم و مواد معدنی در این هنگام به مصرف جنین می رسد، لذا به غذای زنان باردار باید توجه مخصوص نمود تا جبران این کمبود بشود. غذای زنان باردار باید شامل کلسیم ، فسفر و ویتامین ها که برای دندانها ضروری است باشد. این مواد بوسیله شیر ، تخم مرغ، میوه، سبزی و کره به بدن می رسد.
