گوش : شستن لاله ی گوش و دهانه کانال کافی است. به هیچ وجه اقدام به شستن یا تمیز کردن قسمت داخلی سوراخ گوش نکنید. در داخل این مجرا به طور طبیعی و خودکار موادی شبیه موم ترشح می شود که ماموریت اصلی آنها تمیز نگه داشتن و محافظت از قسمت های داخلی گوش می باشد. این ترشحات تمام آلودگی ها، گرد و غبار را به خود جذب می کند. سپس به وسیله ی مو یا کرک های بسیار ریز و نامریی موجود در این ناحیه به طرف خارج گوش می فرستد. بنابراین برای حفظ قسمت های داخلی گوش نیازی به دخالت شما نمی باشد. فقط می توانید بعد از حمام کردن و شستن لاله گوش آن را با پنبه خشک کنید.
چشم : چشم ها همیشه به وسیله ی ترشح دایمی غدد اشک شسته می شوند و این امر منجر به زمان گریه کردن نمی باشد. بنابراین در صورتی که چشم های نوزادتان از نظر پزشک در سلامت کامل به سر می برد هیچ نیازی به شست و شو یا مالیدن پماد یا چکاندن قطره در چشم ها نیست. فقط کافی است بعد از استحمام با یک پنبه ی تمیز آنها را به آرامی خشک کنید.
دهان : تا پیش از خارج شدن اولین دندان، دهان در صورت سالم بودن نیاز به هیچ گونه مراقبت و شست و شو ندارد. فقط که شما بهداشت خارجی دهان و اطراف آن را رعایت کنید.
ناخن ها : دو تا سه هفته بعد از تولد می توانید به راحتی و در هنگامی که نوزادتان خواب است ناخن های دست ها و پاهای او را کوتاه کنید. در این مورد شاید ناخن گیر راحت تر از قیچی باشد. مراقب باشید که این کار با دقت و حوصله ی کافی انجام گیرد تا منجر به ایجاد زخم و بعد از آن عفونت در این ناحیه نشود. توجه داشته باشید که این کار نباید باعث آزار و ناراحتی کودک شود، بنابراین او در مقابل ناخن گرفتن مقاومت می کند. این کار را به وقت دیگر موکول کنید و به صورت تدریجی انجام دهید.
بینی : سلول هایی داخل حفره بینی را پوشانده است که دارای مو یا کرک های بسیار ریز و ظریفی می باشد. ماموریت این کرک ها فرستادن گرد، غبار و ترشحات به طرف جلوی بینی – که دارای موهای ضخیم تر و بلندتری می باشد – است. حرکت همین کرک ها و موها بینی را قلقک می دهد و عطسه کردن یا مالیدن بینی با دست کمک می کند تا این مواد اضافی از بینی خارج شوند. به طور معمول مخصوصاً اوقاتی که محیط حمام بسیار مرطوب و انباشته از بخار باشد و مدت زمان استحمام نیز اندکی بیشتر طول بکشد، این گونه ترشحات که داخل بینی نوزاد خشک شده اند خود به خود خیس خورده و بعضاً به کمک عطسه های نوزاد خارج می شوند. در هنگام خشک کردن نوزاد می توانید باقی مانده ی این ترشحات را با گوشه ی یک دستمال تمیز، پمپ مخصوص این کار یا یک قطره چکان کوچک از بینی خارج کنید.
نکته : معمولاً بزرگسالان یا کودکان بالا یک سال در هنگام انسداد بینی در صورتی که قادر به بازکردن این مجزا نباشند، برای دریافت اکسیژن کافی به وسیله ی دهان تنفس می کنند. اما نوزادان این رفلکس طبیعی را ندارند و قادر به باز گذاشتن دهانشان نیستند لازم است که در صورت بسته شدن مجاری بینی نوزادان با دقت و ملایمت مانع را بر طرف و راه تنفس کودک را که همان مجاری بینی می باشد باز کنید.
لوسیون : بعد از حمام کردن کودک می توانید پوست او را ترجیحاً به وسیله یک روغن طبیعی نظیر روغن زیتون بی بو آن هم به مقدار بسیار کم چرب کنید و ماساژ دهید. اگرچه این کار ضرورت چندانی ندارد اما معمولاً برای مادر و کودک تفریح خوشایندی محسوب می شود. از آغشته کردن بدن کودک مخصوصاً نواحی بالا تنه به پودر تالک تا حد امکان بپرهیزید؛ زیرا استنشاق ذرات آن توسط نوزاد عوارض تنفسی بسیاری ایجاد خواهد کرد و حتی در مواردی استفاده ی بی رویه از آن موجب خفگی نوزاد شده است. شما به راحتی می توانید انواع روغن، پماد و کرم یا لوسیون را جایگزین پودر تالک کنید.
نکته : در پایان مبحث استحمام لازم است به دو نکته ی مهم اشاره کنیم :
1- بر خلاف تصور عامه هیچ ضرورتی برای استحمام نوزادان به صورت روزانه وجود ندارد. حمام کردن نوزادان دوبار در هفته حقیقتاً کافی است به شرط آن که ناحیه ی تناسلی، باسن، دست ها و صورت طفل را همواره تمیز نگه دارید.
2- نوزاد شما از همان لحظات اولیه ی پس از تولد بسیاری از پیام های سمعی، بصری و لمسی را از جانب شما دریافت و درک می کند. بنابراین دقایقی که به حمام کردن او اختصاص می دهید، بهترین فرصت برای برقراری ارتباط نزدیک تر و صمیمانه تر بیش شما و کودکتان می باشد. در مدت استحمام او را نوازش کنید، به چشم هایش نگاه کنید، با او حرف بزنید، شعر بخوانید و بازی کنید. در آن صورت مطمئن باشید که حمام کردن حالت ترس آور و دلهره انگیزش را نزد شما و کودکتان از دست داده و به تفریحی شاد، لذت بخش و در عین حال آموزنده و مفید تبدیل می شود.
