سه باور غلط که در مورد دندان شایع تر است

سه باور غلط که در مورد دندان شایع تر است عبارتند از:

۱) دندانی که درد می کند باید کشید؛ مخصوصا دندان های شیری که دندان های موقتی هستند.

۲) هر دندانی که در سنین نوجوانی کشیده شود دندان دیگری به جای آن بیرون می آید.

۳) در سنین پیری فرد دندان جدید بیرون می آید.

گاهی اهمیت دندان های شیری در حفظ و نگهداری دائمی، شناخت زمان تشکیل جوانه های دندان شیری و دائمی، زمان تبدیل جوانه های دندان شیری و دائمی از نسج نرم به سخت، زمان رویش شیری و دائمی در دهان، زمان افتادن دندان های شیری و شناخت ترتیب رویش دندان های شیری و دائمی نقش بسیار مهمی در مهار عوامل ایجاد کننده ناهنجاری های فکی دندانی اکتسابی دارد. مثلا اگر والدین و کودک بدانند که اولین دندان دائمی در سن۶ سالگی در پشت دندان های شیری رویش می یابد و به عبارتی یک کودک هفت ساله بداند در داخل دهانش چهار دندان دائمی وجود دارد مسلما در رعایت بهداشت دهان و دندان توجه بیشتری می کند یا اگر کودک و والدینش از نقش سلامت دندان های شیری در سلامت دندان های دائمی مطلع باشند و بدانند که در صورت پوسیده شدن دندان های شیری به علت واگیر بودن پوسیدگی دندان، دندان های دائمی نیز پوسیده می گردد مسلما به رعایت بهداشت دهان و دندان توجه بیشتری می نمایند.

کودک و والدین او باید بدانند مهمترین وظیفه دندان های شیری حفظ فضا جهت رویش دندان های دائمی می باشد بنابراین اگر دندان های شیری پوسیدگی شدید داشته باشند یا در اثر پوسیدگی زودتر از موقع کشیده شوند باعث می شود فضای مورد نیاز جهت رویش دندان های دائمی زیر آن به علت حرکت فریال دندان های خلفی و حرکت دسیتالی دندان های قدامی کاهش یابد، علاوه بر آنکه نیاز به ارتودنسی در اثر عوامل اکتسابی بیشتر می شود و احتمال کشیدن دندان های دائمی جهت ردیف نمودن دندان های باقی مانده افزایش می یابد.

امیدواریم که با بالا بردن سطح آگاهی جامعه از دانش دندانپزشکی سبب کاهش مشکلات دندانپزشکی و افزایش سلامت دندان های فرد و جامعه بشویم.

در چهارمین هفته بعد از لقاح، ناحیه مربوط به تشکیل صورت در زیر مغز انسان مشخص می شود. که تشخیص صورت اولیه جنین انسان از سایر پستانداران مشکل تر است.

در پنجمین هفته جنینی ضخامت صورت انسان به اندازه یک ورق کاغذ است و عرض صورت حدود یک و نیم میلی متر است.

در جنین دو سه ماهه جوانه تمام دندان های شیری تشکیل شده است. در ابتدا نسج نرم بوده و سپس به نسج سخت یا آهکی تبدیل می گردد. دندان هایB وA در پنج ماهگی، دندان هایD C در شش ماهگی و دندان هایE در هفت ماهگی دوره جنینی شروع به آهکی شدن نموده و به عبارتی از نسج نرم به نسج سخت تبدیل می شود. به عبارتی اگر از جنین هفت ماهه رادیوگرافی تهیه شود از وضعیت دندان های شیری مخصوصا در مورد تعداد آنها می توان اطلاعات کافی حاصل نمود. جوانه دندان های دائمی در چهارمین ماه دوره جنینی شروع به تشیکل شدن می نماید.

در چهارمین ماه دوره جنینی چهار مولر اول دائمی به شماره شش در شش و نیم ماهگی دوره جنینی دوازده دندان قدامی به شماره یک و دو و سه در نه ماهگی دوره جنینی آخرین ماه حاملگی، چهار دندان پرمولر اول به شماره چهار و بعد از تولد در کودک نه ماهه هشت دندان مولر دوم و پرمولر دوم و نهایت چهار دندان مولر سوم به شماره هشت در کودک چهار الی هفت ساله تشکیل می گردد.

و به مرور جوانه دندان های دائمی که در ابتدا نسج نرم است آهگی شده و به نسج سخت تبدیل می گردد. چهار دندان مولر اول دائمی به شماره شش در نه ماهگی دوره جنینی (آخرین ماه حاملگی مادر) و شش دندان سانترال های بالا و پایین ولترال های پایین در شش ماهگی بعد از تولد چهار دندان شماره سه در کودک یک ساله، دو دندان لترال بالا در هجده ماهگی بعد از تولد، چهار دندان پرمولر اول در۳۰ ماهگی، چهار دندان پرمولر دوم در سه سالگی، چهار دندان مولر دوم در کودک۳/۵ ساله و چهار دندان مولر سوم در نوجوان ده ساله مرحله آهکی شدن شروع می گردد.

دانستن زمان آهکی شدن دندان ها یعنی زمان تبدیل نسج نرم به نسج سخت اهمیت زیادی در سلامت دندان ها دارد و با توجه به اطلاعات بالا اگر مادر در اواخر حاملگی یا کودک در زمان آهکی شدن دندان ها به مدت دو هفته دچار بیماری گردد ممکن است بیماری در ساخت مینای دندان هایی که در حال ساخت هستند اختلال یا توقف ایجاد نماید این امر باعث می شود که دندان های دائمی ساخته شده در زمان بیماری دچار نقص مینایی شده و به صورت شیار افقی مشاهده شود. درمواردی که نقص مینایی در اثر عوامل ژنتیکی باشد نقص مینایی به صورت شیار عمودی مشاهده می شود.

زمان ظاهر شدن دندان های شیری در دهان ابتدا دو دندان سانترال شیری پایین در شش الی هشت ماهگی، دو دندان سانترال شیری بالا در۹ الی۱۰ ماهگی،۴ دندان لترال شیری در۱۰ الی۱۴ ماهگی، چهار دندان مولر اول شیری در۱۴ الی۱۸ ماهگی، چهار دندان نیش شیری در۱۸ الی۲۴ ماهگی، چهار دندان مولر دوم شیری در۲۴ الی۳۰ ماهگی رویش می یابد.

عوامل ژنتیکی در زمان ظاهر شدن دندان ها در دهان نقش عمده ای دارند و حدود سه ماه اختلاف طبیعی محسوب می شود. مثلا دندان سانترال شیری پایین در بعضی کودکان ممکن است در سه ماهگی ودر بعضی دیگر تا ده ماهگی رویش یابد. در حدود سه سالگی تمام دندان های شیری در دهان موجود و دندان های بالا و پایین جفت گیری لازم دارند.

زمان افتادن دندان های شیری معمولا چند هفته قبل از رویش دندان های دائمی همتای خود می باشد و از سن۶ سالگی از دندان خاص سانترال شیری پایین تا۱۱ سالگی پرمولر دوم پایین به ترتیب رویش دندان های دائمی می افتد.

زمان ظاهر شدن دندان های دائمی یا رویش آنها در دهان به ترتیب مولر اول دائمی شماره شش در شش سالگی. سانترال پایین در شش سال و سه ماهگی، سانترال های بالا و لترال های پایین در هفت سالگی، لترال های بالا در هشت سالگی، نیش های پایین در۹ سال و شش ماهگی، پرمولر های دوم بالا و پرمولر های اول پایین در۱۰ سالگی، نیش های بالا و پرمولر های دوم پایین در۱۱ سالگی و دندان های مولر دوم در۱۲ سالگی و دندان های مولر سوم در۱۸ سالگی رویش می یابند.

زمان رویش دندان های دائمی تحت تاثیر عوامل ژنتیکی و محیطی می باشد که ممکن است دو سال زودتر یا دیرتر از میانگین باشد. به عبارتی ممکن است در فردی دندان مولر اول دائمی که در شش سالگی رویش می یابد، در۴ سالگی و در فرد دیگری در هشت سالگی رویش یابد. اگر تاخیر یا تقدم در زمان رویش باشد معمولا شامل همه دندان ها می گردد. اکثر والدین از ظهور اولین دندان دائمی که در پشت مولر های دوم شیری در سن شش سالگی رویش می یابد غافل هستند و به نظرشان دندان شیری می باشد.

کودکانی که بهداشت دهان و دندان را رعایت نمی کنند و چند دندان پوسیده شیری در دهان داشته باشند به علت آنکه پوسیدگی دندان یک بیماری واگیردار غیر قابل انتقال است سبب سرایت پوسیدگی به دندان های دائمی آنها گردیده و در بعضی موارد مشاهده شده که در یک کودک هفت ساله که یک سال از رویش دندان های مولر اول دائمی گذشته است، دندان های فوق دچار پوسیدگی شدید هستند و پوسیدگی از مینا عاج عبور کرده و به قسمت اعصاب و عروق دندان رسیده است و در اثر درد شدید کودک به دندانپزشک مراجعه می نماید چون نوک ریشه دندان های دائمی حدودا سه سال پس از رویش کامل می شود و هنوز در سن هفت سالگی نوک ریشه کامل نشده، درمان دارای چندین مرحله و همراه با مشکلات خاص خودش می باشد.

در بعضی موارد خاص در صورتی که پس از تهیه رادیوگرافی مشخص شود جوانه مولر سوم موجود می باشد و دندان های قدامی کمبود فضا دارند کشیدن دندان مولر اول دائمی با پوسیدگی شدید در سنین پایین قبل از رویش مولر دوم دائمی که در داخل استخوان در حال تکامل است به سمت فریال حرکت نموده و جایگزین مولر اول دائمی می شود. یکی از مواردی که مردم می گویند جای دندان کشیده شده دندان جدید در می آید همین است در حالی که تعداد دندان های دائمی در دوره کودکی مشخص می باشد. مورد دیگری که سبب تقویت این باور غلط شده است در مورد دندان های کانین دائمی بالا می باشد.

چون در ناحیه قدام دهان آخرین دندان که رویش می یابد کانین بالا است. در مواردی که فضای لازم جهت رویش دندان موجود نباشد به صورت نهفته باقی می ماند که با کشیدن دندان پرمولر اول دندان کانین فضای لازم جهت رویش را کسب نموده و در دهان ظاهر می شود. البته در تمام سنین اگر دندان مولر اول دائمی یا پر مولر اول بالا کشیده شود دندان مولر دوم دائمی با حرکت فریالی یا دندان کانین با حرکت دسیتالی جایگزین نخواهد شد. کشیدن این دندان ها تحت نظر دندانپزشک یا متخصص ارتودنسی ارجح است.

در بعضی مواردی که مولر اول دائمی به علت رعایت نکردن بهداشت یا نقص مادرزادی دچار پوسیدگی شدید شده و کودک همراه با والدینش جهت معاینه به مطب مراجعه می کنند وقتی با والدین در مورد ترمیم این دندان ها صحبت می شود چنان با قاطعیت می گویند دندان شیری است که دندانپزشک مجبور است با ادله مختلف به والدین ثابت کند دندان های فوق دائمی می باشد. در بسیاری موارد والدین قانع نمی شوند و نسبت به کشیدن دندان های فوق اصرار می ورزند و می گویند اگر هم دائمی باشد جای آن دندان دیگری در می آید. از طرفی ظاهر امر درست است زیرا وقتی در سنین پایین مثلا هشت سالگی مولر اول دائمی کشیده شود مولر دوم دائمی که می باید در سن۱۲ سالگی رویش یابد جایگزین مولر اول دائمی می شود.

این حالت فقط پس از تهیه رادیوگرافی و اطمینان از وجود جوانه مولر سوم و وجود درهمی در دندان های قدامی پیشنهاد می شود.

دندان های مولر سوم در سن۱۷ ۲۵ سالگی رویش یافته و چون همزمان با پایان رشد جسمانی و تکامل و ثبات رفتارها و زمان مسئولیت پذیری است به آنها دندان های عقل گفته می شود. دندان های مولر سوم در صورتی که جفت گیری آنها با دندان مقابل مناسب باشد همانند دندان های دائمی دیگر کارایی دارند. از طرفی چون دندان های مولر سوم در انتهای دهان قرار دارند رعایت بهداشت این دندان ها مشکل تر است و از نظر کنترل پوسیدگی نیاز به مراقبت بیشتری دارند.