اهمیت سلامت دهان و دندان بر هیچ کس پوشیده نیست. اگر فقط یک بار دچار دندان درد شدید شده باشید، بدون شک پس از پی گیری وضعیت دندان موردنظر و برای پیش گیری از پوسیدگی های احتمالی بعدی، به سلامت دندان های خود بیشتر توجه کرده اید. حتما شما هم شنیده اید که دندان درد، جزو بدترین دردهاست. این درد را می توان با رعایت نکات بهداشتی دهان و دندان برای همیشه از خود دور کرد اما بی توجهی به سلامت دندان ها باعث می شود، همه ما حداقل یک بار تجربه دندان درد را داشته باشیم.
طی سال های گذشته اطلاع رسانی قابل توجهی درباره اهمیت بهداشت دهان و دندان انجام شده، اما طبیعی است که این اطلاع رسانی باید تا رسیدن سطح بهداشتی جامعه به وضع مطلوب ادامه پیدا کند و آموزش در این زمینه هرگز تعطیل بردار نیست.
به این ترتیب با توجه به اهمیت موضوع به سراغ یک جراح و دندان پزشک رفتیم تا درباره سلامت دهان و دندان اطلاعات بیشتری کسب کنیم.
دکتر سعید اخوان مهدوی در این باره می گوید: امروزه دهان و دندان یکی از اعضای اصلی سیستم گوارش محسوب می شود چرا که ثابت شده است اگر غذا به طور کامل در دهان جویده نشود، این امر به اختلالات گوارشی منجر می شود.
بنابراین طیفی از اختلالات گوارشی به نجویدن غذا برمی گردد و از سوی دیگر در بحث عفونت های دندانی و لثه با طیف وسیعی از بیماری های مزمن رو به رو می شویم که به طور مستقیم با سلامت دهان و دندان در ارتباط است.
بیماری هایی نظیر دیابت و عوارض قلبی- عروقی و عفونت های لثه به طور مستقیم باهم ارتباط دارد.
به این ترتیب که عفونت لثه بیماری دیابت را تشدید می کند و از سوی دیگر دیابت به تشدید عفونت لثه منجر می شود. بی دلیل نیست که گفته می شود بسیاری از بیماری ها با معاینه دقیق دندان پزشک قابل تشخیص است. مثلا عفونت دریچه قلب ناشی از عفونت در یک نقطه از بدن از جمله عفونت لثه ناشی می شود. در واقع معاینه مرتب دندان ها و لثه توسط دندان پزشک فقط برای تشخیص بیماری های لثه یا دندان نیست بلکه عامل پیش گیری از بسیاری از بیماری هاست.
وی درباره عفونت لثه این طور توضیح می دهد: عفونت لثه با معاینه کلینیکی و توسط پزشک متخصص قابل تشخیص است. به عبارتی عفونت ساده لثه دارای علامت نیست اما در مراحل پیشرفته رنگ صورتی لثه تبدیل به رنگ قرمز می شود و بعدها هنگام مسواک زدن و درمراحل پیشرفته تر در حالت عادی خونریزی می کند و در نهایت عفونت شدید لثه باعث شل شدن دندان ها و بوی بد دهان می شود.
لثه سالم با هیچ گونه تحریکی از قبیل مکیدن، جویدن غذا، مسواک زدن و نخ دندان کشیدن نباید دچار خونریزی شود. لثه خونریزی کننده بیمار است و دقت در این زمینه اهمیت بسیاری دارد. بنابراین خونریزی لثه به هنگام مسواک زدن، غذاخوردن، مکیدن و غیره علامت شروع التهاب است.
البته این نکته را باید افزود که نخ دندان در صورت استفاده صحیح به خونریزی منجر نمی شود. نخ دندان را باید به صورت حلقه درآورد و از نقطه تماس دندان عبور داد و سطح دندان و بین دندان را تمیز کرد. نخ دندان باید به دیواره دندان تکیه داده شود در دندان های فک بالا به سمت پایین و دندان های فک پایین به سمت بالا کشیده شود. هرگونه فشار به لثه، توسط نخ دندان به لثه آسیب می رساند.
بوی بد دهان هم یکی از مشکلاتی است که بسیاری با آن دست به گریبان هستند و یکی از عوامل آن رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان است. مشکلات معده، روده، فارنژیت (عفونت حلق) لوزه سوم در ایجاد بوی بد دهان موثر است. بنابراین اگر فرد هیچ یک از این بیماری ها را نداشت مشکل وی به بهداشت دهان و دندان او برمی گردد.
متخصص نیز با بررسی وضعیت لثه و عفونت احتمالی آن به منشاء بوی بد دهان پی می برد.
گاهی اوقات نیز وجود دندان پوسیده و غذاهایی که احتمالا در محل پوسیدگی باقی مانده است، باعث ایجاد بود نامطبوعی می شود.
توصیه وی برای جلوگیری از بوی بد دهان مسواک زدن مرتب و استفاده از مسواک نرم، شست وشوی لثه ها با آب نمک رقیق و از همه مهم تر مسواک کردن سطح زبان است.
از آن جا که دندان اولین تماس را با موادغذایی دارد، طبیعی است که سلامت آن تحت تاثیر موادغذایی است که ما روزانه مصرف می کنیم.
همان طور که مواد مغذی، ویتامین ها و مواد معدنی، سلامت بدن را تضمین می کنند، بدون شک در سلامت دندان هم نقش دارند.
بنابراین باید نیم نگاهی هم به رژیم غذایی خود داشته باشیم و سلامت دندان ها را به هنگام خوردن موادغذایی مختلف مدنظر قرار دهیم.
وی موادقندی را از تاثیرگذارترین موادغذایی در سلامت دندان ها می داند و ادامه می دهد: علت آسیب پذیربودن دندان در برابر موادقندی این است که این مواد به سطح دندان ها می چسبد مانند شیرینی جات یا شکلات ها و اگر ظرف ۲۴ساعت این مواد از سطح دندان تمیز نشود، میکروب های موجود در بزاق برای تغذیه خودشان به این مواد رو می آورند و تشکیل پلاک می دهند. پلاک در واقع عامل اصلی تخریب دندان ها و عفونت لثه هاست. بنابراین علاوه بر کاهش مصرف موادقندی، باید پس از هربار مصرف این گونه مواد مسواک بزنیم.
از سوی دیگر اغلب شیرینی ها و شکلات ها غیر از این که موادقندی دارد، حاوی قهوه و کاکائو نیز می باشد و می تواند به دندان ها آسیب برساند. به خصوص اگر مینای دندان صاف و یکدست نباشد و رنگدانه ها فضای بیشتری برای نفوذ به دندان داشته باشد. این رنگدانه ها در حفره های میکروسکوپی دندان جا می گیرد و باعث تغییر رنگ دندان می شود.
چای، قهوه، نسکافه که حاوی رنگدانه است، در درازمدت باعث عوض شدن رنگ دندان می شود. البته سیگار و نیکوتین موجود در آن نیز به سلامت دندان ها صدمه می زند.
مینای دندان از کلسیم تشکیل شده است از این رو می توان گفت موادغذایی حاوی کلسیم مثل شیر و لبنیات در حفظ و سلامت دندان ها بسیار موثر است.
دکتر اخوان با اشاره به ساختمان دندان در افراد مختلف و تفاوت هایی که در دندان های مختلف وجود دارد، می گوید: حتما شنیده اید که برخی می گویند ما هیچ موقع مسواک نمی زنیم اما دندان های سالمی داریم اما خواهر یا برادرمان با وجود رسیدگی زیاد به دندان هایش همیشه مشکل دارد. نکته قابل ذکر در این بحث این است که ژنتیک در ساختمان دندان یک اصل اساسی است همان طور که بعضی پوست شفاف و خوبی دارند و برخی دارای پوست حساس و خشکی هستند، ساختمان دندان هم در افراد متفاوت است و برخی دارای دندان های سالم و قوی هستند. از طرف دیگر نقش تغذیه در دوران بارداری را نمی توان انکار کرد.
از آن جا که جوانه دندان شیری و اصلی در دوران جنینی شکل می گیرد، اگر کلسیم کمی وارد بدن مادر و سپس جنین شود، دندان ها آسیب پذیر خواهند بود و دچار کمبود کلسیم خواهند شد.
وی تاکید می کند: خوشبختانه آگاهی مردم از بهداشت دهان و دندان افزایش پیدا کرده است اما متاسفانه رژیم های نادرست غذایی و افزایش مصرف مواد قندی طی سال های گذشته سلامت دندان بیشتر مردم را به خطر انداخته است. مصرف فست فودها و موادقندی و غذاهای آماده نه فقط به سلامت اعضای بدن بلکه به سلامت دندان ها نیز آسیب می رساند و از طرفی اعمال دندان پزشکی که تحت پوشش بیمه نیست باعث به تاخیرافتادن درمان می شود.
هم چنین یکی از مسائل مهم در این زمینه آموزش مسواک زدن به بچه هاست. بهتر است که والدین از همان کودکی آن ها را با مسواک زدن آشنا کنند و در واقع به نوعی از عفونت دندان و لثه در آن ها پیش گیری کنند. او با این مقدمه توضیح می دهد: توصیه ما به والدین این است که به هنگام دادن قطره آهن، سعی کنند قطره با دندان های او تماس پیدا نکند و بعد سطح دندان ها را با یک گاز مرطوب تمیز کنند. از ۲سالگی باید مسواک زدن شروع شود. والدین با تهیه مسواک انگشتی که در داروخانه ها موجود است کودک را جلوی آینه ببرند و او را با مسواک آشنا کنند.
او تا سن ۴سالگی عادت می کند که خودش مسواک بزند. لازم به ذکر است که از ۲سالگی تا ۳سالگی نیازی به خمیردندان وجود ندارد، زیرا هدف آشنایی او با مسواک زدن است خمیردندان از ۳ تا ۴سالگی به شرط این که مخصوص کودک باشد و فلوراید داشته باشد، قابل استفاده است و ایرادی ندارد.
از سن ۳سالگی تا ۱۳سالگی هم فلورایدتراپی برای کودکان توصیه می شود، زیرا فلوراید عنصر مهمی است که در پیش گیری از پوسیدگی دندان بسیار موثر است. ژل فلوراید توسط دندان پزشک به دندان بچه ها زده می شود و از پوسیدگی جلوگیری می کند.
این دندانپزشک درباره روش های مختلف سفیدکردن دندان می گوید: انواع و اقسام محصولات سفیدکننده دندان از جمله خمیردندان، چسب و غیره جنبه تجاری دارد و برای فروش چنین تبلیغاتی می شود.
بسیاری از این گونه خمیردندان ها به سایش مینای دندان منجر می شود و به دندان آسیب می رساند، سفیدکردن دندان ها باید در کلینیک دندان پزشکی و در یک پروسه علمی توسط متخصص حداقل در ۶جلسه انجام شود، در غیر این صورت یا زیان بار یا بی فایده است.
در مورد جرم گیری هم باید گفت در صورت التهاب لثه و جرم دندان، جرم گیری ضروری است زیرا جرم ها به عفونت تبدیل می شود و خطرناک است اما فقط با تشخیص دندان پزشک بعضی ها دارای بزاق های جرم ساز هستند و سالی یک بار نیاز به جرم گیری دارند اما جرم گیری جانشین مسواک زدن نیست.
