سرطان اندومتر (سرطان مخاط رحم) نوعی از سرطان است که از درون رحم آغاز می شود. رحم یک اندام توخالی و گلابی شکل در لگن زنان است، جاییکه تکامل جنین در آن رخ می دهد.
سرطان اندومتر از لایه سلول هایی آغاز می شود که سلول های پوششی رحم (اندومتریوم یا مخاط رحم) را تشکیل می دهند. گاهی سرطان اندومتر، سرطان رحم نیز نامیده می شود. دیگر انواع سرطان از جمله سارکومای رحم می تواند در داخل رحم ایجاد شود اما شیوع آنها بسیار کمتر از سرطان اندومتر است.
معمولاً سرطان اندومتر در مراحل اولیه تشخیص داده می شود چرا که مکرراً سبب خونریزی های غیرطبیعی واژینال شده که زنان را برای مراجعه به دکتر ترغیب می کند. اگر سرطان اندومتر سریع تشخیص داده شود، برداشت رحم با روش جراحی سبب بهبود و درمان سرطان می شود.
علائم و نشانه های سرطان اندومتر می تواند شامل این موارد باشد:
• خونریزی واژینال پس از یائسگی
• خونریزی بین دوره های قاعدگی
• خروج غیرطبیعی ترشحات آبکی یا خونابه
• دردهای لگنی
• احساس درد هنگام مقاربت جنسی
روش های تشخیصی:
تست ها و روش هایی که برای تشخیص سرطان آندومتر استفاده می شود، عبارتست از:
• آزمایشات لگنی. در طی بررسی های لگنی، پزشک با دقت بخش خارجی اندام تناسلی شما را معاینه کرده و سپس دو انگشت دست خود را وارد واژن نموده و همزمان با دست دیگر، شکم شما را فشار داده تا رحم و تخمدان های شما را احساس کند. وی همچنین ابزاری بنام فراخگر یا speculum (ابزاری برای باز نگهداشتن به منظور معاینه بهتر) را وارد واژن شما میکند که محل را باز نگهداشته تا پزشک بتواند واژن و سرویکس را از نظر وجود ناهنجاری ها بررسی نماید.
• استفاده از امواج صوتی برای تصویربرداری از رحم. ممکن است پزشک، التراسوند ترانس واژینال را برای بررسی ضخامت و بافت آندومتریوم و نیز به منظور رد سایر مشکلات توصیه کند. در این روش، یک ابزار عصا شکل (بنام مبدل) وارد واژن شما می شود. این مبدل از امواج صوتی برای ایجاد تصویر ویدئویی رحم استفاده می کند. این روش به پزشک برای مشاهده ناهنجاری های لایه پوششی داخل رحم کمک می کند.
• استفاده از اسکوپ برای معاینه آندومتریوم. پزشک برای طی بررسی داخل رحمی (هیستروسکوپی)، یک لولۀ باریک، منعطف و منور (به نام هیستروسکوپ) را از واژن و سرویکس عبور داده و وارد رحم شما میکند. لنز تعبیه شده بر روی هیستروسکوپ به پزشک اجازه می دهد تا داخل رحم و نیز آندومتریوم را معاینه کند.
• نمونه برداری از بافت برای آزمایش. برای نمونه¬برداری از سلول¬های داخل رحمی، باید بیوپسی آندومتر انجام دهید. این امر مستلزم برداشت بافت از لایه پوششی داخل رحم برای بررسی های آزمایشگاهی است. بیوپسی آندومتر می¬تواند در مطب پزشک انجام شود و معمولاً نیازی به بیهوشی ندارد.
• انجام جراحی برای برداشت بافت جهت آزمایش. درصورتی که طی بیوپسی بافت کافی برداشته نشود و یا نتایج بیوپسی نامشخص باشد، احتمالاً انجام روشی بنام کورتاژ تشخیصی dilation and curettage (D&C)) لازم است. طی D&C بافت از لایه پوششی رحم تراشیده شده و برای مشاهده سلول های سرطانی در زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار می گیرد.
اگر سرطان آندومتر تشخیص داده شود، احتمالاً به پزشکی که در زمینه درمان سرطان¬های سیستم تولید مثلی زنان (آنکولوژیست زنان) تخصص دارد، ارجاع داده میشوید.
مراحل سرطان اندومتر
زمانی که سرطان در شما تشخیص داده شد، پزشک گستردگی (مرحله) سرطان را بررسی میکند. تست هایی که برای تشخیص مرحله سرطان استفاده می¬شوند عبارتند از: عکسبرداری از قفسه سینه با استفاده از اشعه ایکس، اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT scan)، اسکن توموگرافی گسیل پوزیترون (PFT scan) و آزمایشات خون. احتمالاً تعیین نهایی مرحله سرطان تا پیش از انجام عمل جراحی برای درمان، انجام نمی شود.
مراحل سرطان اندومتر عبارتست از:
• مرحله 1: سرطان تنها در رحم شما یافت می شود.
• مرحله 2: سرطان هم در رحم و هم در سرویکس دیده می شود.
• مرحله 3: سرطان فراتر از رحم رفته، اما به مثانه و رکتوم نرسیده است. ممکن است غدد لنفاوی ناحیه لگن درگیر شده باشد.
• مرحله 4: سرطان از ناحیه لگن هم فراتر رفته است و میتواند بر مثانه، رکتوم و بخش های دورتر بدن شما اثر بگذارد.
روش های درمانی:
انتخاب شما برای درمان سرطان آندومتر به ویژگی های سرطان رحم از جمله مرحله آن، وضعیت عمومی سلامت و نیز ترجیحات شما بستگی دارد.
جراحی
جراحی برای برداشتن رحم به اکثر زنان مبتلا به سرطان آندومتر پیشنهاد میشود. بیشتر زنان مبتلا، تحت عمل جراحی برداشت رحم (هیسترکتومی) و نیز لوله های فالوپ و تخمدانها (salpingo-oophorectomy) قرار می گیرند. هیسترکتومی، بارداری زنان را در آینده غیر ممکن می سازد. همچنین اگر یائسه نیستید، با برداشت تخمدانها، یائسگی را تجربه خواهید کرد.
جراح در حین عمل جراحی نواحی اطراف رحم را از نظر نشانه های گستردگی سرطان بررسی میکند. همچنین جراح گره های لنفاوی را برای انجام آزمایشات برمی دارد. این امر به تعیین مرحله سرطان کمک میکند.
پرتو درمانی
طی درمان با اشعه، از پرتوهای پرانرژی از جمله اشعه ایکس برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می شود. در برخی موارد، پزشک ممکن است پس از جراحی، پرتو درمانی را برای کاهش خطر عود سرطان توصیه کند. در موارد خاص، درمان با اشعه پیش از عمل جراحی توصیه می شود تا تومور را کوچک و برداشت آن را آسان کند.
اگر وضعیت سلامتی شما برای عمل جراحی خیلی مناسب نباشد، ممکن است تنها درمان پرتو درمانی را برگزینید. در زنان مبتلا به سرطان پیشرفته آندومتر، پرتودرمانی به کنترل دردهای مرتبط با سرطان کمک می کند.
پرتودرمانی می تواند شامل این موارد باشد:
• پرتوتابی از دستگاه به بیرون بدن. این روش پرتوتابی خارجی نامیده میشود، در طی این روش شما بر روی یک میز دراز کشیده و دستگاه، پرتوها را به بخش خاصی از بدن میتابد.
• پرتوتابی در درون بدن قرار می گیرد. پرتو درمانی درونی (brachytherapy) به صورت قرارگیری یک وسیله مملو از اشعه، مثل دانه¬، سیم یا سیلندرهای کوچک، در درون واژن برای مدت زمان کوتاهی است.
شیمی درمانی
شیمی درمانی از مواد شیمیایی برای کشتن سلول های سرطانی استفاده می کند. شما می توانید یک، دو یا چند داروی شیمیایی را به صورت ترکیبی دریافت کنید. ممکن است شما داروهای شیمی درمانی را به صورت قرص (خوراکی) و یا از طریق وریدها (داخل وریدی) دریافت نمایید. شیمی درمانی ممکن است به زنانی پیشنهاد شود که سرطان آندومتر پیشرفته و یا عود کننده دارند که در بدن آنها گسترش یافته است. این داروها وارد عروق خونی شده و سپس در بدن پخش شده و سلول های سرطانی را نابود می کنند.
دارو درمانی
هورمون درمانی شامل مصرف داروهایی است که بر سطح هورمون های بدن اثر می گذارد. در صورتی که شما به سرطان آندومتر پیشرفته مبتلا هستید که در بدن شما گسترش یافته، هورمون درمانی میتواند یک گزینه مناسب باشد. گزینه ها شامل این موارد هستند:
• داروهایی که میزان پروژسترون را در بدن افزایش میدهند. پروژستین سنتتیک، نوعی از هورمون پروژسترون است که می تواند رشد سلول های سرطانی آندومتر را متوقف کند.
• داروهایی که میزان استروژن را در بدن کاهش می دهند. داروهای هورمونی می توانند سطح استروژن بدن را کاهش دهند یا استفاده از استروژنِ در دسترس بدن را مشکل کنند. سلول های سرطانی آندومتر برای رشد خود وابسته به استروژن هستنند و در پاسخ به این داروها از بین می روند.
