فرزند چهار ساله‌ای دارم که هر شب موقع مسواک زدن با او جر و بحث دارم. من و پدرش هر دو روش‌های تنبیهی و تشویقی را امتحان کرده‌ایم که باز هم جواب نداده است. چه کار می‌توانم بکنم که او به این مساله عادت کند و بدون جنگ و دعوا دندان‌هایش را مسواک کند؟
این پرسشی است که بسیاری از والدین هنگام مراجعه به دندانپزشک از او می‌پرسند. آموزش مسواک زدن صحیح به کودک، وظیفه مهمی است که بر عهده والدین است. اگر این وظیفه را جدی بگیریم و آن را به کودک خود بیاموزیم، برایش عادتی خواهد شد که در تمام طول عمر آن را حفظ خواهد کرد و در نهایت به سلامت دهان و دندان وی منجر خواهد شد.
شروع از دوران نوزادی
نکته مهم آن است که مسواک زدن برای کودک را از همان نوزادی شروع کنیم. انجمن دندانپزشکان آمریکا پیشنهاد کرده که دهان نوزاد را از همان روزهای اول بعد از تولد تمیز کنید. البته در این زمان او هنوز دندانی ندارد و مسواکی هم لازم نیست اما میتوانید بعد از هر وعده غذا یا شیر مادر، با یک گاز یا دستمال مرطوب و نرم، لثه‌های او را تمیز کنید.
این کار سه فایده دارد:
اول اینکه پلاکی را که روی لثه جمع شده برمی‌دارد. پلاک، ماده چسبناکی است که از باکتری‌ها، خرده‌های غذا و مخاط تشکیل شده است. برداشتن آن مانع از رشد باکتری‌های متعدد روی لثه کودک می‌شود. دوم اینکه موجب می‌شود کودک به داشتن یک دهان تمیز و عاری از پلاک عادت کند و در نتیجه مرحله بعدی که مسواک زدن است، برای او ساده‌تر خواهد شد. سوم اینکه این مساله موجب می‌شود که کودک شما به اینکه کسی در دهانش دست ببرد، عادت کند. در این صورت در آینده، مسواک زدن و یا معاینه دندانپزشک برای او آسان‌تر خواهد شد.
اولین دندان کودک در حدود شش ماهگی تا یک سالگی در می آید. در این زمان میتوانید از یک گوش پاک‌کن برای تمیز کردن دندان وی استفاده کنید به تدریج با زیادتر شدن تعداد دندان‌ها، می‌توان از یک مسواک نرم کوچک کمک گرفت.
با وجود اینکه شاید کودک شما این امر را دوست نداشته باشد و با شما بجنگد اما مهم است که پلاک میکروبی از روی دندان‌هایش پاک شود. در سنین کودکی پوسیدگی دندان‌ها سریع‌تر پیشرفت می‌کند و با مسواک زدن می‌توانیم عامل اصلی پوسیدگی را از بین ببریم.
به مساله این طور نگاه کنید: پوسیدگی دندان یک بیماری است! نه فقط یک سوراخ در دندان.
تا حدود سن 6 تا 7 سالگی، شما مسوول پاکیزه نگه‌داشتن دندان‌های کودک خود هستید. تا قبل از شش سالگی، حتی اگر فکر می‌کنید کودک شما قادر به مسواک زدن دندان‌هایش است اما لازم است باز هم شما بر کار او نظارت داشته باشید.
کودک باید بداند که دندان هم مانند بقیه قسمت‌های بدنش باید تمیز شود. به او بگویید همان‌طور که تو دست‌هایت را می‌شوری، باید دندان‌هایت را هم تمیز کنی!
چه باید کرد؟
راه اصلی برای علاقه‌مند کردن کودکان به مسواک زدن این است که این کار را برای آنها جالب نشان دهیم. از همین امروز شروع کنید و به دنبال راه‌های جذاب برای تشویق او باشید. بهتر است که کودک احساس کند مسواک زدن یک سرگرمی جالب است نه یک اجبار!
یک روش موثر این است که به کودک اجازه دهید که او دندان‌های شما را مسواک بزند. شما در طول این مدت باید بخندید و نشان دهید که او چه کار جالبی انجام می‌دهد. سپس اجازه دهید خود او دندان‌هایش را مسواک بزند و در نهایت خود شما دندان‌های او را تمیز کنید.
کار دیگری که می‌توان انجام داد، این است که کودک را تشویق کنید تا به طور مثالدندان‌های عروسک خود را مسواک بزند. اجازه بدهید کودک مسواک و خمیر دندان خود را انتخاب کند (البته بانظارت شما). این کار او را به مسواک زدن علاقه‌مند می‌کند.
هنگام مسواک زدن دندان‌های کودک، سعی کنید این کار را به آرامی و بدون عجله انجام دهید تا لثه‌های او آزرده نشود و لطفا هرگز تهدید نکنید که اگر مسواک نزنی تو را پیش دندانپزشک می‌برم! در بسیاری از موارد، ریشه ترس کودکان در همین تهدیدها نهفته است.
مهم است که همه قسمت های دندان تمیز شوند. به طور معمول حدود دو تا سه دقیقه زمان برای مسواک زدن توصیه می‌شود که البته اغلب افراد، حتی بزرگسالان، کمتر از یک دقیقه را صرف انجام آن می‌کنند.
اینکه کودک را وادار کنیم دو سه دقیقه مسواک را در دهانش تحمل کند، کار سختی است. برای این کار میتوانید شعری که دوست دارد و یا شعری در مورد مسواک زدن، برایش بخوانید تا سر او گرم شود.
هنگام مسواک زدن، بیشتر وقت را صرف دندان‌های عقب کنید زیرا پوسیدگی در این دندان‌ها بیشتر ایجاد می‌شود. سپس نوبت به دندان‌های جلو می‌رسد. هنگامی که کودکان خودشان مسواک می‌زنند، اغلب فقط سطوح جونده را تمیز می‌کنند. باید به آنها آموخت که سطوح داخلی و خارجی را هم مسواک کنند. به کودک بیاموزید که دهانش را با آب بشوید و سپس آن را تف کند.
خمیر دندان، خوب است یا بد؟
تا حدود دو سالگی مسواک خالی همراه با آب یا خمیر دندان‌های فاقد فلوراید کافی است. زیرا قورت دادن خمیردندان‌های حاوی فلوراید می‌تواند موجب بروز مشکلاتی در کودک شود. بعد از سن دو سالگی هم به اندازه یک نخود خمیر دندان کافی است. زیرا مقادیر بیشتر آن موجب ایجاد کف زیاد در دهان می‌شود و ممکن است آزاردهنده باشد. اندازه مسواک هم مهم است.
مسواک‌های کودکان باید سرکوچکی داشته باشد که به آسانی داخل دهان کودک جا شود. موهای آن هم باید نرم باشد. سطح زبان را هم تمیز کنید. زبان می‌تواند محل مناسبی برای رشد و تکثیر انواع باکتری‌ها باشد که موجب ایجاد بوی بد دهان می‌شود.
نخ کشیدن میان دندان‌های کودک هم مهم است. البته اغلب دندان‌های شیری، به‌خصوص دندان‌های جلو، از هم فاصله دارد و چندان لزومی به تمیز کردن فاصله میان آنها نیست. اما دندان‌های عقب به تدریج به هم نزدیک می‌شود و سپس به هم می‌چسبد. در این زمان باید نخ کشیدن را شروع کرد.
نخ دندان‌های گوناگونی در بازار وجود دارد که بعضی از آنها مخصوص کودکان است. هنگام نخ کشیدن هم باید مواظب باشیم که نخ را با فشار و محکم وارد فضای میان دندان‌ها نکنیم زیرا سبب ایجاد زخم در لثه می‌شود.
در نهایت باید گفت که کودک در همه زمینه‌ها از پدر و مادر تقلید می‌کند. اگر شما مساله مسواک زدن و بهداشت دهان را جدی بگیرید، مطمئن باشید کودک هم علاقه‌مند می‌شود از شما پیروی کند.
منبع: وب سایت تخصصی کودکان ایران اسلامی
